"Solar System" Volcano Worlds

1 00:00:07,479 --> 00:00:12,317 Do sada smo kročili na jedan svijet izvan našeg. 2 00:00:15,480 --> 00:00:18,652 Otkrili smo pustu, neplodnu stenu. 3 00:00:20,000 --> 00:00:23,285 Drevni, nepromenljivi, kraterima prekriveni svijet. 4 00:00:26,863 --> 00:00:32,071 A tragovi koje smo tamo ostavili mogli bi trajati milijunima godina. 5 00:00:35,000 --> 00:00:37,873 Naše jedino direktno osobno iskustvo vanzemaljskog svijeta 6 00:00:37,898 --> 00:00:39,457 je iskustvo sa našim mjesecom. 7 00:00:39,481 --> 00:00:44,047 Lep, ali mrtav, neaktivan svijet, zamrznut u vremenu, 8 00:00:44,072 --> 00:00:47,999 dok je naša planeta aktivna i živa. 9 00:00:49,533 --> 00:00:52,200 Ako dođete na prava mjesta na Zemlji 10 00:00:52,224 --> 00:00:57,153 ona bukvalno ključa od energije ispod naših nogu. 11 00:00:59,000 --> 00:01:05,074 Watch Online Movies and Series for FREE www.osdb.link/lm 12 00:01:06,917 --> 00:01:12,367 Dugo smo se pitali Je li sva ova aktivnost jedinstvena za našu planetu. 13 00:01:13,953 --> 00:01:20,482 Ali sada, zahvaljujući floti svemirskih letelica, znamo da naš svijet nije sam. 14 00:01:26,922 --> 00:01:31,217 Trenutno imamo preko 40 sondi koje istražuju Sunčev sustav, 15 00:01:32,473 --> 00:01:35,797 prenoseći tok informacija na Zemlju, 16 00:01:37,163 --> 00:01:41,613 omogućavajući nam da vidimo naše sestrinske svetove sa neviđenim detaljima. 17 00:01:49,117 --> 00:01:53,338 Oni otkrivaju planete i mjesece prekrivene vulkanima, 18 00:01:53,701 --> 00:01:56,975 zasenjujući sve što se vidi na našoj planeti. 19 00:02:01,066 --> 00:02:03,506 Vanzemaljski pejzaži puni vatre 20 00:02:07,000 --> 00:02:08,600 i leda. 21 00:02:12,030 --> 00:02:16,247 Erupcije toliko jake da dosežu do svemira. 22 00:02:22,238 --> 00:02:29,929 Pa, zašto su neki svetovi živahni i puni života, dok su drugi hladni i mrtvi? 23 00:02:31,729 --> 00:02:36,123 To pitanje je dublje nego što se na prvi pogled čini, jer će odgovor na 24 00:02:36,147 --> 00:02:40,976 njega imati duboke implikacije na naše shvaćavanje našeg mjesta u univerzumu. 25 00:02:41,001 --> 00:02:45,236 Vidite, geološka aktivnost, protok energije iz unutrašnjosti 26 00:02:45,260 --> 00:02:49,339 svijeta ka spolja, je neophodan za nastanak života. 27 00:02:50,185 --> 00:02:53,940 I zato je pronalaženje i shvaćavanje tih SVJETOVA 28 00:02:53,964 --> 00:02:58,690 neophodan prvi korak u potraži za životom van Zemlje. 29 00:03:02,647 --> 00:03:10,259 SUNČEV sustav 30 00:03:13,016 --> 00:03:18,840 VULKANSKI svetoVI 31 00:03:19,040 --> 00:03:25,173 Prijeveo: Zabuza 32 00:03:25,320 --> 00:03:31,204 Hajde da započnemo putovanje ka vulkanskim svetovima, napuštajući Zemlju. 33 00:03:33,360 --> 00:03:35,555 Udaljavajući se od Sunca, 34 00:03:37,813 --> 00:03:43,889 i krećući se ka susjednoj planeti - najposećenijoj od svih. 35 00:03:46,994 --> 00:03:53,988 MARS 36 00:04:03,823 --> 00:04:06,110 Skoro dvije djecenije, 37 00:04:07,077 --> 00:04:12,062 Marsova izviđačka orbiterska sonda je usmjerila svoje kamere ka Crvenoj planeti. 38 00:04:13,499 --> 00:04:19,599 TARSIS MONTES VULKANSKI LANAC 39 00:04:19,740 --> 00:04:25,231 A slike koje je stigle otkrile su vulkane zapanjujućih razmera. 40 00:04:30,498 --> 00:04:36,557 Jedan toliko širok da bi se prostirao preko cijele Velike Britanije. 41 00:04:41,497 --> 00:04:49,497 I jedan tako visok da se uzdiže kroz Marsovu atmosferu, skoro do ivice svemira. 42 00:04:59,105 --> 00:05:02,227 Vremenom su ovi mega vulkani preplavili 43 00:05:02,252 --> 00:05:06,690 površinu Marsa sa milijardu milijardi tona lave. 44 00:05:13,000 --> 00:05:19,164 Toliko da su prevrnuli cijelu planetu za 20 stepeni. 45 00:05:28,120 --> 00:05:32,032 Dakle, što pokreće vulkanizam planete? 46 00:05:38,715 --> 00:05:42,625 Poluotok Rejkjanes Island 47 00:05:47,973 --> 00:05:52,256 Island je jedno od vulkanski najaktivnijih mjesta na Zemlji. 48 00:05:52,281 --> 00:05:56,576 Ovo je Islandski meteorološki zavod, dakle ovo je sajt za vremensku prognozu. 49 00:05:56,601 --> 00:06:01,194 Ali vam takođe daje ažuriranja o zemljotresima u realnom vremenu, 50 00:06:01,226 --> 00:06:04,216 a zemljotresi su preteče vulkanskih erupcija. 51 00:06:04,241 --> 00:06:07,099 Ove tačke su svi zemljotresi 52 00:06:07,124 --> 00:06:10,495 koji su se zapravo dogodili u posljednjih nekoliko sati. 53 00:06:10,520 --> 00:06:14,552 I mi, trenutno, vozimo se putem 54 00:06:15,506 --> 00:06:16,842 ovdje! 55 00:06:17,000 --> 00:06:18,696 Dakle, postoji 56 00:06:18,721 --> 00:06:21,896 Je li to u redu, inače? - Da, to je normalno. 57 00:06:21,946 --> 00:06:23,242 Normalno je? - Da. 58 00:06:24,596 --> 00:06:28,285 Kada imate kolekciju ovakvih zemljotresa, puno na 59 00:06:28,309 --> 00:06:32,376 istom mjestu, u isto vrijeme, to se zove jardfraedingur. 60 00:06:32,400 --> 00:06:33,696 Jard -Fredingur 61 00:06:33,720 --> 00:06:35,136 Jardfredingur? 62 00:06:35,160 --> 00:06:38,154 Da, znači u osnovi miče zemlju. 63 00:06:38,179 --> 00:06:39,819 Uzburkavanje zemlje. - Da, da. 64 00:06:46,960 --> 00:06:51,381 Ali nedavno se zemlja ovdje više nego samo mičela. 65 00:07:07,513 --> 00:07:11,973 Samo prošle godine, preko deset milijuna kubnih metara lave 66 00:07:11,997 --> 00:07:16,456 je poteklo niz ovu dolinu, stvarajući potpuno novo zemljište. 67 00:07:16,480 --> 00:07:19,842 Ovo je izgradnja planete u akciji. 68 00:07:27,750 --> 00:07:32,683 Aktivnost je bila toliko skorašnja da se još uvijek može vidjeti naknadni sjaj. 69 00:07:39,828 --> 00:07:44,222 Dakle, tu je stari vulkan u daljini, koji je star 70 00:07:44,246 --> 00:07:48,456 i hladan, a onda je tu i sva ova nova zemlja. 71 00:07:48,480 --> 00:07:50,880 I pogledajte, svijetli! 72 00:07:54,003 --> 00:07:58,600 Za pokretanje vulkanizma ovih razmera potrebna je ogromna količina energije. 73 00:08:00,773 --> 00:08:02,891 Pa, odakle sve to dolazi? 74 00:08:05,640 --> 00:08:10,520 Razmislite što se ovdje događalo prije oko 4, 5 milijardi godina. 75 00:08:14,874 --> 00:08:21,128 Dakle, ovo bi bio oblak plina, prašine i stijena, i sve te stene koje padaju 76 00:08:21,153 --> 00:08:27,144 zajedno pod utjecajem gravitacije na kraju formirajući prvobitnu Zemlju. 77 00:08:29,782 --> 00:08:35,861 Tokom formiranja naše planete, ta gravitaciona energija se transformisala 78 00:08:35,886 --> 00:08:42,162 u toplotu, dodajući se toploti oslobođenoj raspadom radioaktivnih elemenata. 79 00:08:44,520 --> 00:08:47,096 Toplota je oblik energije. 80 00:08:47,121 --> 00:08:53,056 Postoji zakon fizike, zakon termodinamike, zove se prvi zakon termodinamike. 81 00:08:53,080 --> 00:08:56,216 I kaže da energija nije ni stvorena ni uništena. 82 00:08:56,241 --> 00:08:59,379 Dakle, sva energija oslobođena kada su se sve te stene 83 00:08:59,404 --> 00:09:03,499 sudarale da bi formirale prvobitnu Zemlju je još uvijek ovdje. 84 00:09:03,739 --> 00:09:07,573 Od tada je uskladištena, zarobljena. 85 00:09:13,563 --> 00:09:19,320 Odmah ispod površine, niz tu pukotinu, jednostavno sija vrelo! 86 00:09:28,953 --> 00:09:33,877 Mars je nastao u isto vrijeme, i na isti način, planeta je zarobila 87 00:09:33,902 --> 00:09:38,434 dovoljno toplote da podigne najveće vulkane u Sunčevom sustavu. 88 00:09:45,806 --> 00:09:52,040 Ali za razliku od Zemlje, ovi džinovski vulkani su utihnuli prije milijuna godina. 89 00:10:01,440 --> 00:10:05,480 Nešto se dogodilo sa unutrašnjom toplotom Marsa. 90 00:10:16,760 --> 00:10:19,000 A na sevjeru planete 91 00:10:21,200 --> 00:10:26,188 Marsovski izviđački orbiter Marsovski izviđački orbiter je uočio trag. 92 00:10:27,112 --> 00:10:29,519 Udarni krater, 93 00:10:32,318 --> 00:10:37,985 čiji zidovi izgledaju kao da su izgrađeni od zamršenog niza stubova. 94 00:10:46,993 --> 00:10:51,274 Toliko savršeno da izgledaju gotovo kao projektirano. 95 00:10:54,000 --> 00:10:57,880 Naravno, nisu delo marsovskih vajara. 96 00:11:00,626 --> 00:11:03,626 Takođe su nađeni i ovdje na Zemlji. 97 00:11:09,360 --> 00:11:12,920 Samo pogledajte ove prelijepe geometrijske oblike. 98 00:11:14,080 --> 00:11:17,040 Izgleda kao da je skoro uklesano u stenu. 99 00:11:19,002 --> 00:11:25,592 Oni su divan primjer jednog od zapravo možda, u izvjesnom smislu, 100 00:11:25,617 --> 00:11:31,489 najfundamentalnijeg zakona prirode u akciji, drugog zakona termodinamike. 101 00:11:33,794 --> 00:11:38,009 Drugi zakon termodinamike, jednostavno rečeno, jeste da ako imate 102 00:11:38,034 --> 00:11:41,411 vruću stvar, visoku temperaturu i dovedijete je u kontakt sa 103 00:11:41,436 --> 00:11:45,253 hladnom stvari, niske temperature, onda je neizbježno da će se 104 00:11:45,278 --> 00:11:49,688 energija prenositi sa vruće na hladnu stvar 105 00:11:49,713 --> 00:11:52,190 dok ne dostignu istu temperaturu. 106 00:11:52,466 --> 00:11:55,043 To je apsolutno fundamentalno. 107 00:11:56,240 --> 00:11:57,536 To se ovdje dogodilo. 108 00:11:57,561 --> 00:12:02,635 Vruća lava je izbila ispod zemlje, ta unutrašnja toplota, 109 00:12:02,659 --> 00:12:07,576 susrela se sa hladnom atmosferom i ohladila se, izgubila je energiju. 110 00:12:07,600 --> 00:12:12,437 I ono što važi ovdje na Zemlji, važi i na Marsu. 111 00:12:15,000 --> 00:12:20,078 Na obje planete, stubovi su započeli život kao vruća rastopljena stijena. 112 00:12:23,726 --> 00:12:28,485 Kako se lava hladila, skupljala se, uzrokujući stvaranje pukotina 113 00:12:28,510 --> 00:12:35,802 na površini koje su zatim rasle naDolje stvarajući simetrične stubove. 114 00:12:38,033 --> 00:12:42,128 Oni su direktna posljedica drugog zakona u akciji, 115 00:12:42,450 --> 00:12:48,075 jer je lava oslobodila ogromne količine toplote na kraju u svemir. 116 00:12:52,973 --> 00:12:57,239 Ali stubovi na Marsu su vjerovatno milijunima godina stariji. 117 00:12:59,054 --> 00:13:04,517 Tokovi koji su ih izgradili su nestali, baš kao što su se i vulkani na Marsu ugasili. 118 00:13:06,760 --> 00:13:11,040 Mars je gubio svoju unutrašnju toplotu puno brže nego Zemlja. 119 00:13:13,080 --> 00:13:16,335 Pitanje je, zašto? 120 00:13:23,920 --> 00:13:26,175 Bože, ovo je 121 00:13:27,640 --> 00:13:30,976 najprostoje otkriće u ljudskoj povijesti. 122 00:13:31,001 --> 00:13:34,600 Da sam bio pećinski čovjek, ne bismo čak ni pripitomili životinje. 123 00:13:40,000 --> 00:13:41,560 Uspeo sam! 124 00:13:44,566 --> 00:13:52,566 Uzmite jedan kamen veličine Zemlje, dodajte manji, veličine Marsa, i pecite 30 minuta. 125 00:14:13,257 --> 00:14:16,960 Dakle, ova dva kamena su bila u vatri, zagrijavala su se, 126 00:14:17,497 --> 00:14:20,456 a ja sam ih upravo izvadio iz vatre. 127 00:14:20,481 --> 00:14:25,176 Trenutno su na istoj temperaturi. 128 00:14:25,201 --> 00:14:30,683 Možete vidjeti, oba su na oko 200 stepeni. 129 00:14:31,360 --> 00:14:32,976 Ali sada ih sklonite sa vatre. 130 00:14:33,001 --> 00:14:39,000 U skladu sa drugim zakonom termodinamike počeće da gube energiju. 131 00:14:40,171 --> 00:14:45,080 Dakle, ako čekamo, kamenje će se ohladiti. 132 00:14:54,451 --> 00:14:58,652 Pa, sada su ova dva kamena bila van vatre oko 20 minuta, 133 00:14:58,677 --> 00:15:04,053 nije iznenađujuće da su se ohladila jer su u kontaktu sa hladnijom sredinom. 134 00:15:04,458 --> 00:15:12,120 Veliki se ohladio na oko 150, 155 stepeni ili tako nekako. 135 00:15:14,000 --> 00:15:17,176 Ali manji kamen se puno više ohladio. 136 00:15:17,200 --> 00:15:21,256 Sada je temperatura samo oko 50 stepeni. 137 00:15:21,280 --> 00:15:23,708 Mogu ga praktično dodirnuti prstom. 138 00:15:25,000 --> 00:15:29,496 A to je zato što je mali mali. 139 00:15:29,521 --> 00:15:35,734 Preciznije, ovo kamenje gubi toplotu u okolinu kroz svoju površinu, 140 00:15:35,914 --> 00:15:42,949 a manji ima puno veću površinu u odnosu na zapreminu nego veliki. 141 00:15:43,640 --> 00:15:48,256 To znači da brže gubi toplotu, hladi se. 142 00:15:48,280 --> 00:15:52,668 I upravo se to dogodilo Zemlji i Marsu. 143 00:15:59,200 --> 00:16:04,159 Zemlja je dovoljno velika da zadrži veliki dio svoje unutrašnje toplote. 144 00:16:06,680 --> 00:16:10,679 Ali Marsov radijus je otprilike polovina Zemljinog. 145 00:16:11,466 --> 00:16:13,352 Dakle, od slavnih dana, 146 00:16:13,376 --> 00:16:17,938 kada su se njegovi vulkani uzdizali u razmerama kakve nigdje drugdje nisu viđene, 147 00:16:20,593 --> 00:16:26,642 unutrašnja toplota Marsa je pobjegla, izgubila se u hladnoći svemira, 148 00:16:27,042 --> 00:16:34,264 dovodeći najveći vulkanizam koji je Sunčev sustav ikada videe do kraja. 149 00:16:46,040 --> 00:16:51,509 Veličina, dakle, postavlja snažno ograničenje vulkanskoj aktivnosti. 150 00:16:53,450 --> 00:16:58,040 Ipak, sljedeći vulkanski svijet izgleda krši ovo pravilo. 151 00:17:03,577 --> 00:17:09,712 Iza asteroidnog pojasa nalazi se prvi od plinnih giganta. 152 00:17:11,889 --> 00:17:16,957 JUPITER 153 00:17:19,695 --> 00:17:23,271 Jupiter komanduje vlastitim sustavom satelita, 154 00:17:23,296 --> 00:17:26,637 preko 90 prema posljednjem prebrojavanju. 155 00:17:29,600 --> 00:17:33,652 Uključujući i jedan koji je zaista jedinstven. 156 00:17:42,800 --> 00:17:44,590 Io. 157 00:17:58,380 --> 00:18:03,152 NASA-ina sonda Juno kruži oko Jupitera od 2016. godine. 158 00:18:07,280 --> 00:18:11,479 Njegova orbita je sve više približava Iju. 159 00:18:18,060 --> 00:18:22,753 Njena infracrvena kamera je vidjela svijet progutan vatrom, 160 00:18:23,682 --> 00:18:27,489 svaka svjetla mrlja je bila vulkanska erupcija. 161 00:18:33,281 --> 00:18:39,100 Trenutno, rijeke lave se izlivaju preko njegove izmučene površine. 162 00:18:43,319 --> 00:18:47,676 Na nekim mjestima, vulkanske erupcije su toliko snažne 163 00:18:49,886 --> 00:18:55,506 da izbacuju stubove plina i prašine daleko u svemir. 164 00:19:01,918 --> 00:19:06,803 Io je vulkanski najaktivniji svijet u Sunčevom sustavu, 165 00:19:08,723 --> 00:19:13,855 ali njegov radijus je nešto više od polovine radijusa Marsa. 166 00:19:31,115 --> 00:19:32,844 Sjećate se one scene u filmu „Osmi put“, 167 00:19:32,869 --> 00:19:37,423 gdje Joen Hert i svi astronauti silaze u pećinu? 168 00:19:37,719 --> 00:19:39,855 Sjećate se što se s njima događa? 169 00:19:39,986 --> 00:19:42,443 Ovo ima malo taj osjećaj. 170 00:19:50,939 --> 00:19:54,175 Razmere vulkanizma na Iju je teško shvatiti, 171 00:19:54,199 --> 00:19:58,743 vizualizovati, dok ne dođete na mjesto poput ovog. 172 00:19:59,680 --> 00:20:02,256 Evo fotografije površine Ioa. 173 00:20:02,280 --> 00:20:06,238 Možete li vidjeti sve te boje? Sve te prelijepe žute i narandžaste boje? 174 00:20:06,560 --> 00:20:08,976 Sada pogledajte zidove ove pećine. 175 00:20:09,000 --> 00:20:10,216 Iste boje. 176 00:20:10,241 --> 00:20:14,976 A to je zato što su to isti kemijski elementi, to su elementi poput sumpora. 177 00:20:15,001 --> 00:20:18,350 U ovom slučaju, oni su se nataložili na zidovima 178 00:20:18,374 --> 00:20:22,296 pećine kada je magma procurila prije oko 5.000 godina. 179 00:20:22,321 --> 00:20:26,976 Ali ovdje, na površini Ioa, oni su stalno obnavljani. 180 00:20:27,000 --> 00:20:28,736 Samo pogledajte razmere toga! 181 00:20:28,760 --> 00:20:33,720 Zamislite to, sve na malom svijetu, ne većem od našeg mjeseca. 182 00:20:37,560 --> 00:20:42,128 Zbog svoje male veličine, toplota formiranja Ioa je odavno iscrpljena. 183 00:20:43,040 --> 00:20:46,713 Nešto drugo raspiruje ove požare. 184 00:20:50,000 --> 00:20:55,999 Džinovska planeta koja se nadvija tako velika na svom nebu. 185 00:21:04,818 --> 00:21:08,125 Io kruži oko Jupitera, a Jupiter, budući da 186 00:21:08,149 --> 00:21:11,416 je jako masivna planeta, podiže plimu na Iou. 187 00:21:11,441 --> 00:21:15,616 I to je manje-više isti mehanizam kojim mjesec podiže plimu i oseku na Zemlji. 188 00:21:15,640 --> 00:21:19,536 Ali Jupiter je izuzetno masivan, 189 00:21:19,560 --> 00:21:23,536 pa su plime na Iju izuzetno burne. 190 00:21:23,561 --> 00:21:29,180 Zapravo podiže plimu u steni za oko 100 metara. 191 00:21:29,205 --> 00:21:31,068 Ne u vodi, već u steni! 192 00:21:31,093 --> 00:21:34,095 I to je otprilike visine ove pećine! 193 00:21:35,280 --> 00:21:39,478 Ali Iova orbita nije kružna. 194 00:21:39,503 --> 00:21:45,736 Eliptična je, što znači da se mjesec približava Jupiteru, a udaljava. 195 00:21:45,760 --> 00:21:47,976 Blizu, a daleko. 196 00:21:48,000 --> 00:21:51,296 Jednom na svakih 42 sata. 197 00:21:51,321 --> 00:21:56,148 Dakle, ta kamena plima od sto metara ide gore-Dolje i 198 00:21:56,173 --> 00:22:00,815 gore-Dolje svakih 42 sata, dok Io kruži oko Jupitera. 199 00:22:00,840 --> 00:22:07,662 Dakle, zamislite trenje dok se ta stenovita plima diže i spušta, i diže i spušta. 200 00:22:07,880 --> 00:22:11,844 To unosi ogromne količine toplote u mjesec. 201 00:22:15,538 --> 00:22:20,709 To je zapravo oko polovine energije za koju znamo da je potrebna za napajanje vulkana. 202 00:22:20,734 --> 00:22:22,630 Ali to je samo oko pola. 203 00:22:22,655 --> 00:22:25,242 Odakle dolazi druga polovina? 204 00:22:27,159 --> 00:22:29,215 Pa, tu postaje stvarno kul. 205 00:22:29,240 --> 00:22:34,491 Dakle, recimo da je Jupiter tamo, i recimo da Io kruži oko Jupitera, pretjeraću. 206 00:22:35,088 --> 00:22:42,291 I recimo da Io kruži oko Jupitera, pretjeraću. 207 00:22:42,880 --> 00:22:47,616 Kruži oko Jupitera u eliptičnoj orbiti. 208 00:22:47,640 --> 00:22:51,200 Dakle, Io se kreće ovako. 209 00:22:53,566 --> 00:22:56,497 U eliptičnoj orbiti postoje dva fokusa. 210 00:22:57,063 --> 00:23:00,355 Krst, ovdje u praznom prostoru, koji nazivamo 211 00:23:00,379 --> 00:23:04,494 praznim fokusom, a drugi je usredsređen na planetu. 212 00:23:06,067 --> 00:23:11,656 I ispostavlja se da Io „Može se pokazati da“ To je ono što kažeš. 213 00:23:11,680 --> 00:23:14,456 Neću to pokazati, jer je to gomila matematike. 214 00:23:14,481 --> 00:23:20,053 Ali može se pokazati da je Io vezan za prazan 215 00:23:20,078 --> 00:23:25,176 fokus elipse, drugi fokus, a ne za planetu. 216 00:23:25,200 --> 00:23:30,529 Ali plimu podiže Jupiterova gravitacija. 217 00:23:30,554 --> 00:23:37,187 Dakle, ta velika, nekako ogromna, visoka plima u steni uvijek pokazuje ka planeti. 218 00:23:38,258 --> 00:23:46,258 Dok se Io okreće, ta plima se vuče naprijed-nazad po površini mjeseca. 219 00:23:46,686 --> 00:23:49,451 Ne samo da imate ovu veliku plimu od sto metara 220 00:23:49,475 --> 00:23:51,739 u steni koja se diže i spušta dok se okreće, 221 00:23:51,764 --> 00:23:54,530 već se kreće i s jedne na drugu stranu, biva 222 00:23:54,554 --> 00:23:57,695 vučena naprijed-nazad preko površine mjeseca. 223 00:23:57,848 --> 00:24:03,038 To takođe ubrizgava ogromnu količinu energije u mjesec, a to je druga 224 00:24:03,063 --> 00:24:08,569 polovina energije koja je potrebna za napajanje vulkana na Iju. 225 00:24:14,306 --> 00:24:18,464 Ove kolosalne plime su ono što je omogućilo Iju, uprkos 226 00:24:18,489 --> 00:24:22,519 njegovoj veličini, da postane tako burno vulkanski. 227 00:24:23,957 --> 00:24:28,064 Trenje je možda čak otopilo toliko veliki dio mjeseca 228 00:24:28,720 --> 00:24:34,014 da se odmah ispod površine nalazi globalni ocean magme. 229 00:24:40,640 --> 00:24:44,960 Ali postoji još jedan obrt u Io priči. 230 00:24:50,918 --> 00:24:54,708 Ovo je serija fotografija Ioa snimljenih prije samo 231 00:24:54,733 --> 00:24:58,670 nekoliko mjeseci tijekom perioda od nekoliko nedjelja. 232 00:24:58,722 --> 00:25:04,256 I vidite vulkane, vidite svu tu aktivnost, žarišta koja se pale i pline. 233 00:25:04,280 --> 00:25:06,296 Ovo je infracrvena fotografija. 234 00:25:06,321 --> 00:25:09,160 Dakle, ono što ovdje vidite je toplota, što je 235 00:25:09,185 --> 00:25:12,775 beskorisna energija koja se zrači u svemir. 236 00:25:12,800 --> 00:25:16,697 Energija se uklanja iz Iove orbite. 237 00:25:17,186 --> 00:25:22,762 Sada, ako uklonite energiju iz eliptične orbite, ona postaje sve kružnija. 238 00:25:22,867 --> 00:25:27,288 A ako bi orbita bila kružna, onda bi plimsko zagrijavanje nestalo 239 00:25:27,312 --> 00:25:30,395 i vulkani bi utihnuli. 240 00:25:30,689 --> 00:25:37,954 Dakle, ako bi postojali samo Jupiter i Io, onda Io ne bi izgledao tako. 241 00:25:42,134 --> 00:25:45,105 Iova ekstremna aktivnost je trebalo da uništi plime 242 00:25:45,129 --> 00:25:48,489 i oseke koje stvaraju njenu unutrašnju toplotu. 243 00:25:49,917 --> 00:25:53,202 Dakle, mora postojati nešto drugo osim stiskanja 244 00:25:53,226 --> 00:25:56,535 mjeseca što održava njegove vatre živima. 245 00:26:00,160 --> 00:26:03,102 Io nije sam u orbiti oko Jupitera. 246 00:26:03,393 --> 00:26:07,623 On je jedan od četiri velika mjeseca poznata kao Galilejevi sateliti. 247 00:26:07,929 --> 00:26:10,497 I Io kruži u onome što se naziva orbitalna 248 00:26:10,521 --> 00:26:13,656 rezonancija sa dva od njih, Europom i Ganimedom. 249 00:26:13,691 --> 00:26:20,507 Dakle, evo Jupitera, i za svake četiri orbite Ioa, Europa 250 00:26:20,677 --> 00:26:27,875 obiđe dva puta, a Ganimed obiđe točno jednom. 251 00:26:28,956 --> 00:26:30,909 To znači da se na svakoj četvrtoj orbiti 252 00:26:30,933 --> 00:26:35,535 mjeseci poravnavaju i daju gravitacioni potisak Iou. 253 00:26:35,560 --> 00:26:41,041 Oni unose energiju u orbitu, što je održava eliptičnom. 254 00:26:41,550 --> 00:26:46,780 I tako, dok ovdje na Zemlji vulkane pokreće prvobitna toplota dole 255 00:26:46,804 --> 00:26:52,840 u Zemljinom jezgru, vulkane na Iju, u krajnjoj liniji, pokreće gravitacija. 256 00:27:04,320 --> 00:27:07,203 Ovaj bizarni vulkanski mjesec 257 00:27:09,000 --> 00:27:14,148 zarobljen u naizgled beskrajnom ciklusu erupcija svojih sestrinskih mjeseca, 258 00:27:15,513 --> 00:27:22,920 je najdalji svijet od Sunca gdje smo vidjeli rastopljenu stenu kako izbija na površinu. 259 00:27:31,915 --> 00:27:39,915 Ali iza Jupitera, druga misija je naišla na potpuno drugačiji tip vulkana. 260 00:27:48,292 --> 00:27:53,640 Prijelazeći veliki svemirski zaliv, nailazimo na slijedeću planetu. 261 00:27:58,500 --> 00:28:03,152 SATURN 262 00:28:07,956 --> 00:28:13,729 Saturnovi prstenovi se protežu stotinama tisuća kilometara kroz svemir. 263 00:28:17,240 --> 00:28:21,525 I odmah iza njih leži blistavi dragulj. 264 00:28:23,956 --> 00:28:30,220 Zaleđeni mjesec, možda posljednje mjesto gdje biste očekivali da pronađete vulkan. 265 00:28:31,841 --> 00:28:37,785 ENSALADUS 266 00:28:41,564 --> 00:28:45,877 Ensaladusova površina je tvrdi omotač zamrznute vode 267 00:28:46,507 --> 00:28:50,726 na smrtonosnih -200 stepeni Celzijusa. 268 00:28:55,518 --> 00:29:01,200 Na tako hladnom svijetu, sve bi trebalo biti ledeno, nepromenljivo. 269 00:29:05,965 --> 00:29:12,561 Ipak, 2005. godine, sonda Kasini je doživjela neobičan prizor. 270 00:29:24,514 --> 00:29:28,422 Eksplozivni mlazevi tutnjaju sa površine 271 00:29:30,605 --> 00:29:34,015 dosežući stotine kilometara u svemir. 272 00:29:39,393 --> 00:29:43,745 Najveći vulkanski perjanici u Sunčevom sustavu. 273 00:29:47,637 --> 00:29:53,748 Kako su takve epske erupcije moguće na malom zaleđenom mjesecu? 274 00:30:20,360 --> 00:30:24,837 Čak i na Zemlji, erupcije ne moraju biti rastopljene stene. 275 00:30:37,866 --> 00:30:41,269 Geotermalna aktivnost tako blizu površine ovdje 276 00:30:41,293 --> 00:30:44,696 na Islandu je neka vrsta mača sa dvije oštrice. 277 00:30:44,720 --> 00:30:48,656 Mislim, s jedne strane, može biti opasno. 278 00:30:48,681 --> 00:30:56,176 Ali ovdje se ta geotermalna aktivnost koristi i u korist stanovništva Islanda. 279 00:30:56,200 --> 00:31:00,496 Mislim, ovdje vidite termodinamiku u akciji. 280 00:31:00,520 --> 00:31:02,696 Ovo je elektrana. 281 00:31:02,721 --> 00:31:08,336 Ove dvije elektrane u ovom regionu proizvode preko 400 megavata energije. 282 00:31:08,360 --> 00:31:12,496 To je dovoljno da napaja Rejkjavik, a takođe i polovinu njegove tople vode. 283 00:31:12,521 --> 00:31:18,107 I tako, možete osjetiti energiju, tu iskonsku energiju Zemlje, 284 00:31:18,132 --> 00:31:23,296 kako se uzdiže na površinu, krećući se u hladnoću atmosfere. 285 00:31:23,320 --> 00:31:29,576 Upravo se to događa tamo na Ensaladusu. 286 00:31:29,907 --> 00:31:31,587 Samo... 287 00:31:32,530 --> 00:31:38,524 Dobijate osjećaj sirove moći koja se nalazi samo nekoliko... 288 00:31:38,557 --> 00:31:42,833 Nedaleko, u ovom slučaju, zapravo ispod naših nogu. 289 00:31:46,547 --> 00:31:50,152 Ali ovo nije ništa u poređenju sa Ensaladusom 290 00:31:55,680 --> 00:32:02,740 gdje preko 300 kg vodene pare i leda eruptira svake sekunde 291 00:32:03,357 --> 00:32:06,714 iz džinovskih kriovulkana. 292 00:32:27,190 --> 00:32:33,160 Kasini je prvi primijetio nešto čudno u vezi sa kretanjem Ensalada. 293 00:32:34,640 --> 00:32:38,733 Dok kruži oko Saturna, oscilira na svojoj osi 294 00:32:40,160 --> 00:32:47,982 za jako malo, ali, ispostavilo se, jako značajnih 0, 12 stepeni. 295 00:32:52,160 --> 00:32:53,923 Uzmite u obzir jaje. 296 00:32:57,333 --> 00:33:02,008 Kada okrećete objekat, dakle kada se objekat okreće oko svoje ose, 297 00:33:02,061 --> 00:33:05,416 on se okreće oko onoga što se naziva njegov centar mase. 298 00:33:05,441 --> 00:33:08,681 A za čvrst predmet, poput ovog tvrdo kuhanog jajeta, 299 00:33:08,706 --> 00:33:13,000 ako ga zavrtim, okreće se Lijepo i ravnomerno. 300 00:33:13,800 --> 00:33:15,040 Ravnomerno. 301 00:33:16,201 --> 00:33:17,271 Ali sada, 302 00:33:18,295 --> 00:33:20,672 pogledajte što se događa ako uzmem jaje koje 303 00:33:20,697 --> 00:33:24,175 nije tvrdo kuhano, pa je napunjeno tečnošću. 304 00:33:24,200 --> 00:33:32,200 Ako ga zavrtim, klima se svuda jer tečnost unutra pljuska okolo. 305 00:33:33,843 --> 00:33:39,242 Pošto je ovo jaje živo, ljuska i tečnost unutra se kreću nezavisno 306 00:33:39,267 --> 00:33:44,019 jedna od druge kada se okreću, što uzrokuje da se jaje ljulja. 307 00:33:47,333 --> 00:33:53,216 Dakle, razlog zašto se Ensaladus ljulja je taj što nije potpuno čvrst. 308 00:33:53,241 --> 00:33:56,054 I sada mislimo, pomoću visokopreciznih merenja 309 00:33:56,078 --> 00:33:59,242 i simulacija točnog načina na koji se 310 00:33:59,267 --> 00:34:02,708 Ensaladus ljulja, da postoji globalni tečni ocean 311 00:34:02,733 --> 00:34:06,006 ispod zamrznute, ledene površine Ensaladusa. 312 00:34:06,078 --> 00:34:10,547 To možemo zaključiti jer se zakoni fizike koji 313 00:34:10,571 --> 00:34:15,040 važe za jaja ovdje na Zemlji odnose i na mjesece. 314 00:34:20,560 --> 00:34:24,455 Mislim, Ensaladus to neće uraditi. 315 00:34:32,687 --> 00:34:35,992 Dakle, Ensaladus ima spoljašnji omotač od leda 316 00:34:36,441 --> 00:34:40,144 koji se nalazi na vrhu globalnog OCEANA vode. 317 00:34:46,357 --> 00:34:52,935 Ali kako ta voda uspjeva da se probije kroz 5 km čvrstog leda? 318 00:34:55,816 --> 00:35:01,610 Da bi to saznao, Kasini je mnogo pažljivije pogledao južni pol mjeseca. 319 00:35:12,393 --> 00:35:14,898 Vau. To se promijenilo, zar ne? 320 00:35:15,240 --> 00:35:18,838 Promijenilo se, ne znam da li se promijenilo na bolje ili na gore. 321 00:35:18,973 --> 00:35:20,426 Sjajno! 322 00:35:21,792 --> 00:35:26,670 Pronašli smo zaista lijepo, opuštajuće mjesto da objasnimo neku kompliciranu fiziku! 323 00:35:27,645 --> 00:35:32,177 Sada, ovdje, oko 2 km ispod mojih nogu, nalazi 324 00:35:32,202 --> 00:35:35,848 se vrući rezervoar vode koji je pod pritiskom. 325 00:35:35,873 --> 00:35:38,852 Pod normalnim okolnostima, to ne bi moglo da 326 00:35:38,876 --> 00:35:42,833 pobjegne, ali smo izbušili bušotinu i, u trenutku 327 00:35:42,858 --> 00:35:45,765 kada ta bušotina bude prisutna, onda će se te 328 00:35:45,789 --> 00:35:48,974 razlike u pritisku i temperaturi izjednaćiti. 329 00:35:48,999 --> 00:35:54,184 I u ovom slučaju, voda izlazi iz bušotine kao pregrejana para. 330 00:35:56,019 --> 00:36:00,126 Evo fotografije Ensaladusovog južnog pola sa Kasinija, 331 00:36:00,150 --> 00:36:04,732 i odmah možete vidjeti da ovdje ima nešto zanimljivo, zanimljiva geologija. 332 00:36:04,757 --> 00:36:07,837 Pukotine u tankom ledu južnog pola, 333 00:36:07,862 --> 00:36:11,572 ove stvari su postale poznate kao tigrove pruge. 334 00:36:15,312 --> 00:36:20,423 Najjasnije ih otkrivaju Kasinijevi infracrveni instrumenti. 335 00:36:23,845 --> 00:36:28,038 Crvena boja pokazuje svježe nataložene kristale leda, 336 00:36:29,560 --> 00:36:33,558 naznake aktivnosti duž cijele dužine pukotina. 337 00:36:35,399 --> 00:36:39,530 Ali pravi uvid dolazi kada im izmjerite temperaturu. 338 00:36:41,800 --> 00:36:47,616 Zato što su te tigrove pruge vruće, zaista vruće, u usporedbi sa površinom. 339 00:36:47,641 --> 00:36:53,825 Površina Ensaladusa je na -200, možda -220 stepeni Celzijusa. 340 00:36:53,850 --> 00:36:57,506 Ove tigrove pruge su na -80 stepeni Celzijusa. 341 00:36:57,541 --> 00:36:59,656 Možda ćete reći: „Pa, još je hladno.“ 342 00:36:59,681 --> 00:37:05,355 Hladno je, ali je puno toplije nego površina koja okružuje te strukture. 343 00:37:05,380 --> 00:37:11,195 I tako, ono što ovdje možete vidjeti je ocean visoke temperature i visokog pritiska ispod 344 00:37:11,220 --> 00:37:15,966 površine, a iznad je hladno okruženje svemira 345 00:37:15,991 --> 00:37:20,287 niskog pritiska i postoji slabost ovdje na površini. 346 00:37:20,312 --> 00:37:22,928 To omogućava da se gradijent izjednaći. 347 00:37:22,953 --> 00:37:27,133 To je upravo ono što vidite tamo, osim što je tamo netko probušio 348 00:37:27,158 --> 00:37:34,189 rupu Dolje u dubine, ispod Zemlje, dok je ovdje led bio tanji. 349 00:37:39,400 --> 00:37:41,296 Nismo baš sigurni zašto, zapravo. 350 00:37:41,320 --> 00:37:44,016 Moglo je biti da je ovdje bilo nekog utjecaja. 351 00:37:44,040 --> 00:37:46,056 Ali ishod je isti. 352 00:37:46,081 --> 00:37:53,680 Dobijate mlazeve vode, u ovom slučaju leda, koji izbijaju u svemir. 353 00:38:01,065 --> 00:38:06,422 Tigrove pruge takođe stvaraju prozor u unutrašnjost Ensaladusa. 354 00:38:08,103 --> 00:38:11,701 Dok je Kasini leteo kroz perjanice, dijetektovao je 355 00:38:11,726 --> 00:38:15,883 tragove molijekularnog vodonika i silicijum-dioksida, 356 00:38:17,153 --> 00:38:21,537 kemije koja najvjerovatnije potiče iz oceanske vode 357 00:38:21,562 --> 00:38:25,552 koja interaguje sa vrućim vulkanskim stijenama. 358 00:38:27,426 --> 00:38:31,699 Ovo sugerira da ocean ispod Ensaladusove ledene ljuske 359 00:38:32,056 --> 00:38:36,733 postoji nešto što na Zemlji nazivamo hidrotermalnim otvorima. 360 00:38:49,840 --> 00:38:54,736 Otkriće aktivne geologije na Ensaladusu je iznenadilo sve. 361 00:38:54,761 --> 00:38:58,158 Niko nije očekivao da će to vidjeti na tako malom svijetu. 362 00:38:58,183 --> 00:39:02,376 Ali Ensaladus možda ima više od same geologije. 363 00:39:02,401 --> 00:39:05,383 Vidite, hidrotermalni otvori za koje 364 00:39:05,407 --> 00:39:07,585 mislimo da bi mogli biti prisutni na Ensaladusu 365 00:39:07,610 --> 00:39:12,499 su jedan od glavnih kandidata za kolevku života na Zemlji. 366 00:39:12,784 --> 00:39:16,311 Razlog je taj što, ako razmislite o tome kakvo 367 00:39:16,336 --> 00:39:19,785 je porijeklo života, to mora biti, u izvjesnom 368 00:39:19,809 --> 00:39:26,416 smislu, prelaz iz geokemije u biokemiju, iz aktivne geologije u aktivnu biologiju. 369 00:39:26,441 --> 00:39:30,267 Dakle, čini se da su svi uvjeti prisutni na Ensaladusu 370 00:39:30,292 --> 00:39:33,328 za nastanak života, i mi čak ne moramo ni da sletimo, 371 00:39:33,353 --> 00:39:37,193 niti da pronađemo način da uđemo u taj ocean da bismo testirali tu hipotezu, 372 00:39:37,218 --> 00:39:41,975 jer Ensaladus potencijalno baca dokaže u svemir. 373 00:39:42,000 --> 00:39:46,376 Sve što treba učinimo to je provestio svemirsku leteliću kroz te oblake. 374 00:39:46,401 --> 00:39:51,467 Dakle, Ensaladus mora biti jedan od glavnih kandidata za istraživanje 375 00:39:51,491 --> 00:39:56,348 u Sunčevom sustavu u potraži za porijeklom života van Zemlje. 376 00:40:01,400 --> 00:40:06,142 Ensaladus nije jedini svijet sa kriovulkanima. 377 00:40:15,846 --> 00:40:18,840 Čak i na najudaljenijoj planeti od Sunca, 378 00:40:20,069 --> 00:40:22,015 NEPTUN 379 00:40:22,040 --> 00:40:23,870 pronašli smo dokaže o njima. 380 00:40:23,894 --> 00:40:26,150 NEPTUN 381 00:40:27,986 --> 00:40:32,206 Samo jedna letelica je ikada napravila to putovanje. 382 00:40:40,162 --> 00:40:47,971 Na jednom od zaleđenih Neptunovih mjeseca, Vojadžer 2 je uočio nedavnu aktivnost. 383 00:40:50,708 --> 00:40:53,872 TRITON 384 00:40:59,127 --> 00:41:04,999 Njegova kamera je poslala slike tamnih mrlja na Tritonovom licu. 385 00:41:11,480 --> 00:41:16,559 Tragovi koje su ostavljali oblake oblaka koji izbijaju sa njegove površine. 386 00:41:24,460 --> 00:41:31,445 Čineći Triton najudaljenijim od aktivnih vulkanskih SVJETOVA koje smo vidjeli. 387 00:41:45,309 --> 00:41:48,723 Izgledalo je da je inventar aktivnih vulkanskih SVJETOVA 388 00:41:48,747 --> 00:41:52,183 Sunčevog sustava završen. 389 00:41:55,766 --> 00:42:01,821 Ali, nedavno smo pronašli nešto što nam je nedostajalo puno bliže kući. 390 00:42:05,991 --> 00:42:13,852 VENERA 391 00:42:15,373 --> 00:42:19,618 Venera je obavijena gustim oblacima sumpor-dioksida, 392 00:42:24,480 --> 00:42:27,386 što čini jako teškim sagledavanje površine. 393 00:42:30,367 --> 00:42:36,201 Dakle, letelica raspoređena ovdje koristi radar da bi zavirila kroz gustu atmosferu. 394 00:42:37,217 --> 00:42:41,419 MAGELAN NASA 395 00:42:43,401 --> 00:42:48,053 Magelanovi radarski snimci otkrili su da je Venera paklena planeta, 396 00:42:50,360 --> 00:42:58,360 njenim pejzažima dominiraju vulkani, preko 85.000 prema posljednjem prebrojavanju. 397 00:43:02,986 --> 00:43:09,785 Uključujući i zaista bizarne primjere, sa duboko izbrazdanim stranama 398 00:43:11,040 --> 00:43:15,895 i linijama spljoštenih vulkanskih kupola poput lanaca palačinki. 399 00:43:20,240 --> 00:43:28,140 Ali, sa samo snimcima iz orbite, niko nije znao Je li neki od ovih vulkana aktivan, 400 00:43:30,699 --> 00:43:38,370 sve dok 2023. godine nova analiza Magelanovih podataka nije otkrila, 401 00:43:38,395 --> 00:43:45,390 na vulkanu veličine Mont Everesta, erupciju duž njegove severne strane. 402 00:43:49,162 --> 00:43:56,731 Dokaz da ipak postoji aktivnost na planeti sa najviše vulkana u Sunčevom sustavu. 403 00:44:02,812 --> 00:44:09,567 Pa zašto Venera ima tako čudne i raznovrsne vulkane razbacane po svojoj površini? 404 00:44:21,120 --> 00:44:25,990 Trag se može pronaći u udaljenoj vulkanskoj unutrašnjosti Islanda. 405 00:44:28,274 --> 00:44:31,662 LAKI, VULKANSKI LANAC ISLAND 406 00:44:32,679 --> 00:44:37,128 Godine 1783, tijekom perioda od osam mjeseci, ovdje se dogodila jedna 407 00:44:37,152 --> 00:44:41,990 od najkatastrofalnijih vulkanskih erupcija u ljudskoj povijesti. 408 00:44:43,287 --> 00:44:49,198 15 kubnih kilometara lave je izbilo iz ovih erupcija. 409 00:44:52,039 --> 00:44:56,607 Vidite ovo, to je izvanredan pejzaž, linija vulkana. 410 00:44:58,322 --> 00:45:03,480 I to su zaista klasični vulkani, kao da je dijete nacrtalo vulkan. 411 00:45:05,300 --> 00:45:09,542 A onda, svuda drugdje gdje pogledate preko ove doline, to je samo lava. 412 00:45:11,727 --> 00:45:16,960 Činjenica da se ovdje dogodila tako nasilna erupcija nije slučajna. 413 00:45:24,160 --> 00:45:29,421 Ako uzmem mapu Zemlje i nacrtam sve vulkane, 414 00:45:29,445 --> 00:45:33,382 onda oni formiraju vrlo jasan obrazac. 415 00:45:33,615 --> 00:45:39,248 Dakle, postoji linija sve do Severne i Južne Amerike, na pacifičkoj obali, 416 00:45:39,475 --> 00:45:44,325 a zatim, sa druge strane Pacifika, postoji još jedna linija vulkana 417 00:45:44,350 --> 00:45:46,976 kroz mjesta poput Indonezije. 418 00:45:47,000 --> 00:45:51,020 Ovdje Dolje u Riftskoj dolini, Tanzaniji i Etiopiji. 419 00:45:51,062 --> 00:45:55,071 A onda postoji linija vulkana kroz Island, 420 00:45:55,096 --> 00:46:00,666 i zapravo ispod OCEANA, niz sredinu Sjevernog i južnog Atlantika. 421 00:46:00,920 --> 00:46:03,256 Dakle, ovdje postoji vrlo jasan obrazac. 422 00:46:03,281 --> 00:46:05,754 A to je zato što površina Zemlje nije samo 423 00:46:05,779 --> 00:46:10,455 jedna velika ploča, ona je isklesana u ploče. 424 00:46:10,480 --> 00:46:13,256 Zemlja ima ono što je poznato kao tektonika ploča. 425 00:46:15,388 --> 00:46:22,273 Ovdje, na primjer, niz pacifičku obalu Severne i Južne Amerike, kora Tihog OCEANA, 426 00:46:22,298 --> 00:46:27,622 dno Pacifika, kreće se nadole, u ovom pravcu, ispod kontinenta. 427 00:46:27,647 --> 00:46:30,582 I dobijate erupcije, dobijate vulkane. 428 00:46:31,043 --> 00:46:36,211 Na Atlantiku, ovdje, preko Islanda, događa se suprotno. 429 00:46:36,236 --> 00:46:38,671 Zemljina kora se širi. 430 00:46:39,032 --> 00:46:41,248 Zapravo, možete da vidite. sjedim na tome. 431 00:46:41,273 --> 00:46:46,893 Na zapadu, je sjeverna Amerika, Sjevernoamerička ploča, 432 00:46:46,918 --> 00:46:50,535 a na istoku, je Evroazijska ploča. 433 00:46:50,560 --> 00:46:56,376 Oni se ovdje šire, bukvalno ovdje, i zato postoji linija vulkana 434 00:46:56,400 --> 00:47:02,216 koja se kreće kroz ovuda i pravo dalje Dolje u Južni Atlantik. 435 00:47:02,241 --> 00:47:05,821 Zemljin obrazac vulkana nam govori da postoji 436 00:47:05,846 --> 00:47:09,133 ono što se naziva tektonika ploča na Zemlji. 437 00:47:10,920 --> 00:47:15,616 Sada pogledajte mapu vulkana na Veneri. 438 00:47:15,640 --> 00:47:16,976 Pogledajte to. 439 00:47:17,001 --> 00:47:22,197 Apsolutno je prekrivena, potpuno nasumično, gotovo svakom vrstom 440 00:47:22,221 --> 00:47:27,416 vulkana koju možete zamisliti, razbacanim po cijelom liću planete. 441 00:47:27,441 --> 00:47:33,650 A razlog za to je što na Veneri nema tektonskih ploča. 442 00:47:42,120 --> 00:47:46,651 Ne shvaćamo u potpunosti zašto su Venera i Zemlja toliko različite. 443 00:47:48,813 --> 00:47:53,784 Zašto je Zemlja razvila tektoniku ploča, a Venera nije. 444 00:47:56,833 --> 00:48:01,631 Ali znamo da je spoljašnja kora Venere puno tanja. 445 00:48:06,870 --> 00:48:09,886 Planete Venera i Zemlja su otprilike iste veličine, 446 00:48:09,918 --> 00:48:12,118 vjerovatno su započele život sa otprilike 447 00:48:12,143 --> 00:48:14,322 istom količinom unutrašnje toplote, 448 00:48:14,347 --> 00:48:18,068 ali način na koji se toplota bježi čini svu razliku. 449 00:48:18,412 --> 00:48:23,239 Ovdje na Zemlji, izlazi uglavnom na tim granicama između ploča. 450 00:48:23,264 --> 00:48:27,899 Ali Venera ima mnogo mekšu i tanju koru, litosferu, 451 00:48:27,924 --> 00:48:31,616 nego Zemlja, i zato toplota može da pobjegne bilo gdje. 452 00:48:31,640 --> 00:48:37,560 I zato vidite ovu površinu prekrivenu mnoštvom vulkana. 453 00:48:42,947 --> 00:48:47,122 Sa manjom barijerom, unutrašnja toplota Venere je stvorila 454 00:48:47,147 --> 00:48:51,885 ogromne tokove lave koji se protežu tisućama kilometara. 455 00:48:58,571 --> 00:49:02,177 I sada mislimo da bar jedan od njenih vulkana, 456 00:49:02,212 --> 00:49:07,658 a sumnjamo da ih je mnogo više, ostao aktivan do danas. 457 00:49:14,266 --> 00:49:18,299 Ali tek će dalje misije otkriti koliko su 458 00:49:18,324 --> 00:49:22,533 vulkani na našoj sestrinskoj planeti zaista živi. 459 00:49:51,662 --> 00:49:54,811 Naše istraživanje Sunčevog sustava nam je pokazalo da postoji 460 00:49:54,836 --> 00:49:58,618 aktivna geologija na najčudnijim i najneočekivanijim mjestima. 461 00:49:58,850 --> 00:50:01,710 Ledene fontane Ensaladusa, 462 00:50:01,734 --> 00:50:07,229 Galilejevi mjeseci Jupitera, čak i zaleđeni spoljašnji mjesec 463 00:50:07,254 --> 00:50:09,800 Sunčevog sustava, Triton. 464 00:50:10,575 --> 00:50:15,463 Ali među svim tim geološki aktivnim svetovima rasutim po Sunčevom sustavu, 465 00:50:15,502 --> 00:50:19,486 i dalje je slučaj da postoji samo jedno mjesto gdje 466 00:50:19,511 --> 00:50:22,208 sa sigurnošću znamo da je aktivna geologija 467 00:50:22,233 --> 00:50:25,855 postala biologija, a to je ovdje, na Zemlji. 468 00:50:25,968 --> 00:50:29,608 I ako je to zaista slučaj, ako smo sami ovdje na Zemlji, 469 00:50:29,639 --> 00:50:33,216 onda mislim da to pokreće duboko i jako pronicljivo pitanje. 470 00:50:33,240 --> 00:50:38,925 Zašto? što je toliko posebno u vezi sa ovim mjestom? 471 00:50:44,796 --> 00:50:52,796 Divno, ali bar dio odgovora izgleda da je posljedica tektonike ploča. 472 00:50:56,872 --> 00:51:00,008 Vulkani, kada eruptiraju, emituju ogromne količine 473 00:51:00,032 --> 00:51:02,976 plinova staklene bašte, poput ugljen-dioksida. 474 00:51:03,000 --> 00:51:07,160 I kao što svi znamo, plinovi staklene bašte zagrijavaju planetu. 475 00:51:08,400 --> 00:51:12,945 Zemlja ima prirodni regulatorni sustav. 476 00:51:12,970 --> 00:51:19,781 Kada pada kiša, ugljen-dioksid se rastvara u vodi i pada na zemlju 477 00:51:21,104 --> 00:51:26,245 a ugljen-dioksid reaguje sa stenama planina formirajući minerale. 478 00:51:26,558 --> 00:51:32,680 Zatim, tektonika ploča može da uzme te stene i pošalje ih nazad u Zemlju. 479 00:51:34,660 --> 00:51:39,129 Dakle, postoji ciklus od vulkana preko atmosfere 480 00:51:39,154 --> 00:51:42,766 do kopna i nazad u unutrašnjost planete. 481 00:51:48,971 --> 00:51:54,852 Tokom geološkog vremena, ovaj divan odnos između vulkana, tektonike 482 00:51:54,876 --> 00:52:00,400 ploča i naše atmosfere držao je Zemljinu klimu pod kontrolom. 483 00:52:05,911 --> 00:52:10,972 I ta stabilnost je pomogla da se održi neprekinuti lanac života 484 00:52:10,997 --> 00:52:15,253 koji se proteže unatrag skoro četiri milijarde godina. 485 00:52:18,170 --> 00:52:24,771 Samo ovdje na Zemlji je niz geoloških procesa, od vulkana, do tektonike ploča, 486 00:52:24,796 --> 00:52:32,499 i hidrotermalnih otvora, omogućio nastanak života, 487 00:52:32,524 --> 00:52:39,061 stabilan da omogući da život cveta, od najjednostavnijih živih organizama do 488 00:52:39,086 --> 00:52:44,649 beskrajnih najljepših oblika koje danas vidimo kako prekrivaju površinu Zemlje. 489 00:52:44,680 --> 00:52:48,536 Pitanje je koliko je Zemlja posebna? 490 00:52:48,561 --> 00:52:51,801 Pa, mislim da bi odgovor mogao biti pronađen u 491 00:52:51,825 --> 00:52:54,786 ovoj ogromnoj laboratoriji, Sunčevom sustavu, 492 00:52:54,811 --> 00:52:58,015 istražujući eklektičnu i raznoliku kolekciju 493 00:52:58,039 --> 00:53:02,002 svjetova koje nalazimo kako kruže oko Sunca. 494 00:53:21,180 --> 00:53:25,856 SUNČEV SUSTAV NOVE GRANICE 495 00:53:27,403 --> 00:53:31,433 Trenutna brzina je 145 metara u sekundi, 496 00:53:32,109 --> 00:53:36,812 na nadmorskoj visini od oko 9, 5 km iznad površine. 497 00:53:42,376 --> 00:53:50,376 U veljačau 2021. godine, zapanjujući novi komad hardvera stigao je na površinu Marsa. 498 00:53:56,527 --> 00:54:00,952 Istrajnost traži dokaže o drevnom životu, koji je možda nastao 499 00:54:00,976 --> 00:54:05,400 na planeti, dijelimično zahvaljujući njenim džinovskim vulkanima. 500 00:54:10,999 --> 00:54:15,844 Vulkanizam je igrao tako važnu ulogu u povijesti 501 00:54:15,869 --> 00:54:21,241 naše planete, ali i u nastanku i evoluciji života. 502 00:54:24,239 --> 00:54:26,295 Mars je kao Zemljin rođak. 503 00:54:26,346 --> 00:54:29,802 Vrlo rano u svojoj povijesti, imali su ove vulkanske aktivnosti. 504 00:54:29,827 --> 00:54:32,961 Pronašli smo dokaže da je Mars imao tečnu vodu 505 00:54:32,985 --> 00:54:36,120 na svojoj površini, imao je gušću atmosferu. 506 00:54:37,325 --> 00:54:41,398 Dakle, u to vrijeme, kada se život pojavljivao na Zemlji, 507 00:54:42,438 --> 00:54:46,375 Mars je takođe stvarao sosobna okruženja. 508 00:54:46,400 --> 00:54:51,398 Dakle, moguće je da je postojao potencijal za život na Marsu. 509 00:54:53,136 --> 00:54:57,792 Marsov vulkanizam je nestao, a s njim i voda na njegovoj 510 00:54:57,816 --> 00:55:02,752 površini i šansa za život da cveta na Crvenoj planeti. 511 00:55:04,993 --> 00:55:09,336 Ali ako bi život barem zaživeo, ključni dokazi bi mogli biti 512 00:55:09,361 --> 00:55:13,393 zaključani u marsovskim stenama, čekajući da budu otkriveni. 513 00:55:16,744 --> 00:55:21,289 Istrajnost, ili, kako su je članovi tima zvali, Persi, otišla je na Mars, 514 00:55:21,314 --> 00:55:27,070 do kratera poznatog kao Jezero, koji je nekada bio drevno jezero. 515 00:55:27,505 --> 00:55:35,136 I zato Persi traži dokaže o nastanjivosti ovog okruženja. 516 00:55:35,161 --> 00:55:39,150 Tražimo znakove da je na planeti postojao život, 517 00:55:39,175 --> 00:55:42,606 ali bi bilo apsolutno nevjerovatno kada bismo zapravo 518 00:55:42,631 --> 00:55:46,628 pronašli ćelije, ili nešto slično, u ovim stijenama 519 00:55:46,653 --> 00:55:50,105 što bi ukazivalo da danas postoji život na Marsu. 520 00:56:00,446 --> 00:56:04,520 Dok se kreće preko suvog jezerskog dna, Istrajnost ostavlja 521 00:56:04,544 --> 00:56:08,480 za sobom niz malih, pažljivo zapečaćenih uzoraka stijena. 522 00:56:10,440 --> 00:56:14,748 Plan je da se ovo analizira u laboratoriji ovdje na Zemlji. 523 00:56:16,800 --> 00:56:21,686 Ali trenutno su zaglavljeni na površini Marsa. 524 00:56:26,800 --> 00:56:30,845 Prijeuzimanje naših uzoraka sa Marsa neće biti lak zadatak. 525 00:56:34,322 --> 00:56:36,739 Prvo moramo da sletimo na površinu, 526 00:56:37,736 --> 00:56:41,516 zatim da pokupimo uzorke, da se uverimo da su 527 00:56:41,541 --> 00:56:47,750 spakirani u svemirsku leteliću i da se uverimo da će etelicada se vrati na Zemlju. 528 00:56:48,640 --> 00:56:52,089 Dakle, potrebno je obaviti dosta koordinacije. 529 00:57:01,139 --> 00:57:03,753 Raspored je još uvijek neizvjestan. 530 00:57:05,200 --> 00:57:09,768 Ali NASA se nada da će vratiti kanistere nazad na Zemlju 531 00:57:10,652 --> 00:57:12,676 sredinom 2030-tih. 532 00:57:14,577 --> 00:57:20,410 Uzbudljivo mi je, jer proučavam ove stene, pa bi ovo bila jedinstvena 533 00:57:20,434 --> 00:57:26,096 prilika da se uzorci direktno prikupe sa površine i analiziraju. 534 00:57:26,121 --> 00:57:30,345 Mogućnost dobijanja uzoraka sa planete je puno bolja nego samo promatranje 535 00:57:30,369 --> 00:57:34,480 planete kroz teleskop ili putem podataka koje šalje svemirska letelica. 536 00:57:37,155 --> 00:57:39,616 Dakle, bez obzira na sav trud koji će biti potreban da 537 00:57:39,641 --> 00:57:42,763 se uzorci vrate sa Marsa, definitivno će se isplatiti. 538 00:57:45,153 --> 00:57:48,953 U tom trenutku, imat ćemo komad Marsa u rukama. 539 00:57:57,853 --> 00:58:03,384 Sljedeći put, upuštamo se u skrivene svetove našeg Sunčevog sustava. 540 00:58:06,146 --> 00:58:07,897 Mračni svetovi. 541 00:58:10,920 --> 00:58:13,876 Gdje misterije vrebaju u senkama, 542 00:58:18,874 --> 00:58:25,626 i udaljeno zaleđe šalje neočekivane posjetitelje koji jure ka Zemlji. 543 00:58:25,650 --> 00:58:27,650 {\an7}<font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> 544 00:58:27,674 --> 00:58:29,674 {\an9} <font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> 545 00:58:29,698 --> 00:58:31,698 {\an6} <font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> 546 00:58:31,699 --> 00:58:33,699 {\an3} <font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> 547 00:58:33,699 --> 00:58:35,699 {\an1}<font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> 548 00:58:35,700 --> 00:58:37,700 {\an4}<font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> 549 00:58:38,246 --> 00:58:43,246 {\an2}<font color="#59ff61" face="sans-serif" size="35"><font color="#ddff69">Kraj 1. epizode</font> 550 00:58:43,270 --> 00:58:48,270 {\an2}<font face="sans-serif" size="75"><font color="#ff2515">✰</font> <font face="sans-serif" size="75"><font color="#ff0000">R</font>T<font color="#0000ff">N</font><font face="sans-serif" size="75"><font color="#00ff00">N</font><font color="#ffff00">J</font> <font color="#ff2515">✰</font> 551 00:58:49,305 --> 00:59:49,943 Watch Online Movies and Series for FREE www.osdb.link/lm