"Lost Treasures of the Maya" Secrets of the Sun God

1 00:00:05,720 --> 00:00:09,920 Ik ben gewoon vlak bij de rand van dit ding, maar je ziet het niet eens. 2 00:00:11,760 --> 00:00:14,395 We zijn in de dichtst begroeide jungle waar ik ooit was... 3 00:00:14,520 --> 00:00:17,870 en toch is het slechts op een steenworp van de iconische stad Tikal. 4 00:00:19,080 --> 00:00:20,380 Misschien is dit het. 5 00:00:21,120 --> 00:00:22,560 Ik zie deze stijging hier. 6 00:00:24,920 --> 00:00:28,040 Ik sta hier op de piramide, denk ik. 7 00:00:28,480 --> 00:00:29,395 Ik ben sprakeloos. 8 00:00:29,520 --> 00:00:32,475 Ik bedoel, we zijn hier een paar honderd meter... 9 00:00:32,600 --> 00:00:34,840 van de belangrijkste plek van Tikal. 10 00:00:35,720 --> 00:00:37,995 En nu staan we op wat de archeologen... 11 00:00:38,120 --> 00:00:41,840 net hebben gezien als een mogelijke piramide. 12 00:00:43,560 --> 00:00:48,320 Een nieuw ontdekte piramide in het hart van Tikal... 13 00:00:49,040 --> 00:00:51,720 een van de beroemdste Mayasteden... 14 00:00:52,480 --> 00:00:57,960 werd voor het eerst onthuld door technologie. 15 00:01:01,360 --> 00:01:02,680 Ik ben Albert Lin... 16 00:01:03,240 --> 00:01:07,720 In het wild en in de jungle blijven de ontdekkingen maar komen. 17 00:01:08,400 --> 00:01:11,040 Ingenieur en onderzoeker bij National Geographic. 18 00:01:11,640 --> 00:01:14,760 De grens van de Mayawereld ligt onder onze voeten. 19 00:01:15,440 --> 00:01:18,115 Ik ben op missie om de geheimen te ontdekken... 20 00:01:18,240 --> 00:01:22,000 van een van's werelds meest mysterieuze oude beschavingen... 21 00:01:24,240 --> 00:01:25,540 de Maya. 22 00:01:26,600 --> 00:01:30,680 En op dit moment onthult de technologie een heel nieuw verhaal... 23 00:01:33,720 --> 00:01:35,400 met behulp van LiDAR-kaarten... 24 00:01:36,440 --> 00:01:39,595 die door dichte jungle kunnen kijken als een röntgenapparaat. 25 00:01:39,720 --> 00:01:41,420 Klaar om het te zien zonder bomen? 26 00:01:42,360 --> 00:01:45,920 Meer dan 60.000 door de mens gemaakte structuren... 27 00:01:46,240 --> 00:01:52,355 Dit is de belangrijkste ontwikkeling in de Maya-archeologie in 100 jaar. 28 00:01:52,480 --> 00:01:58,640 Aan het licht gebracht in een ongelooflijke nieuwe schatkaart. 29 00:02:00,800 --> 00:02:03,040 Kijk eens aan. Het is gelukt. 30 00:02:03,920 --> 00:02:05,220 Heel smal. 31 00:02:06,240 --> 00:02:07,960 Nu, gewapend met de nieuwe kaart. 32 00:02:08,520 --> 00:02:10,040 Nog een beetje verder. 33 00:02:10,560 --> 00:02:14,515 Sommige van's werelds meest onverschrokken archeologen... 34 00:02:14,640 --> 00:02:16,360 Het wordt gevaarlijk. 35 00:02:17,960 --> 00:02:19,400 Nemen de jungle over... 36 00:02:19,720 --> 00:02:21,120 We hebben een skelet. 37 00:02:22,760 --> 00:02:24,240 Op zoek naar zijn geheimen. 38 00:02:25,800 --> 00:02:27,100 Het is een zonnegod. 39 00:02:28,240 --> 00:02:30,720 Allemaal op een queeste... 40 00:02:32,040 --> 00:02:34,920 om het verbluffende verhaal te herschrijven... 41 00:02:36,600 --> 00:02:37,920 van de Maya. 42 00:02:42,120 --> 00:02:44,120 VERLOREN SCHATTEN VAN DE MAYA 43 00:02:46,280 --> 00:02:48,280 GEHEIMEN VAN DE ZONNEGOD 44 00:02:52,760 --> 00:02:56,120 De dichte jungle van Noord-Guatemala. 45 00:02:57,720 --> 00:03:02,715 Daar beneden legden archeologen piramiden en graftombes bloot... 46 00:03:02,840 --> 00:03:06,720 zelfs hele steden die al duizenden jaren verloren waren. 47 00:03:08,160 --> 00:03:11,675 De oude steden waren ooit koninkrijken... 48 00:03:11,800 --> 00:03:15,040 met Mayaheersers met onvoorstelbare macht. 49 00:03:18,160 --> 00:03:20,955 Nu ben ik op zoek... 50 00:03:21,080 --> 00:03:24,760 naar vergeten koningen en koninginnen van de Maya. 51 00:03:27,680 --> 00:03:31,755 Ik volg duikers als ze op zoek zijn naar een heilige grot... 52 00:03:31,880 --> 00:03:34,840 onder de grote stad Chichen Itza. 53 00:03:39,840 --> 00:03:41,200 Ik ga in de jungle... 54 00:03:43,680 --> 00:03:47,720 op zoek naar de grootste Mayavondsten aller tijden. 55 00:03:49,480 --> 00:03:53,840 Denk aan hoeveel ruggen er werden geslagen om dit ding te maken. 56 00:03:55,720 --> 00:03:58,395 En ik zal prachtige schatten zien. 57 00:03:58,520 --> 00:04:01,080 Oh, ja, er is een beschilderde pot. 58 00:04:01,520 --> 00:04:05,440 Opgegraven van diep in een oud graf. 59 00:04:07,000 --> 00:04:13,074 Do you want subtitles for any video? -=[ ai.OpenSubtitles.com ]=- 60 00:04:18,680 --> 00:04:22,995 Archeoloog en National Geographic- onderzoeker Francisco Estrada-Belli... 61 00:04:23,120 --> 00:04:26,835 baant zich een weg door de dichte Guatemalteekse jungle. 62 00:04:26,960 --> 00:04:29,240 Er is een enorme modderpoel. 63 00:04:29,840 --> 00:04:31,200 Misschien moet je duwen. 64 00:04:32,240 --> 00:04:38,840 Hij gaat naar afgelegen Mayaruïnes om de graven van oude koningen te zoeken. 65 00:04:42,040 --> 00:04:48,560 Francisco onderzoekt een oude stad genaamd Holmul in Noord-Guatemala. 66 00:04:51,200 --> 00:04:56,640 In meer dan 17 jaar veldwerk groef hij prachtige koninklijke schatten op. 67 00:04:58,560 --> 00:05:01,280 En hij weet dat er meer te ontdekken valt... 68 00:05:03,720 --> 00:05:07,960 omdat deze prachtige gebeeldhouwde muur... 69 00:05:09,000 --> 00:05:12,560 het verhaal bevat van onontdekte Mayakoningen... 70 00:05:13,200 --> 00:05:17,520 die meer dan 1.500 jaar geleden over Holmul regeerde. 71 00:05:19,880 --> 00:05:24,280 Wat we in het midden zien, is het portret van een Mayakoning. 72 00:05:25,480 --> 00:05:31,315 Maya's geloofden dat koningen als ze sterven herboren worden als zonnegoden. 73 00:05:31,440 --> 00:05:33,595 Dat is precies wat we hier zien. 74 00:05:33,720 --> 00:05:39,760 Hij komt uit de heilige berg met de vogeltooi van de zonnegod. 75 00:05:43,520 --> 00:05:45,200 En er is een inscriptie... 76 00:05:46,120 --> 00:05:49,680 met de geheime geschiedenis van deze goddelijke koningen. 77 00:05:51,720 --> 00:05:57,435 De meest verbazingwekkende informatie kwam van deze band onderaan... 78 00:05:57,560 --> 00:06:02,840 die een volledige koningenlijst bevat voor de site, tot het jaar 600. 79 00:06:05,840 --> 00:06:11,520 Onder de centrale koning een reeks namen van vijf koningen... 80 00:06:12,200 --> 00:06:15,515 de oprichters van een koninklijke dynastie... 81 00:06:15,640 --> 00:06:18,960 die hier meer dan 400 jaar zou heersen. 82 00:06:27,120 --> 00:06:30,400 Elke grote Mayastad was zijn eigen koninkrijk... 83 00:06:31,000 --> 00:06:34,920 heersend over naburige nederzettingen en het land om hen heen. 84 00:06:36,000 --> 00:06:39,075 In totaal domineerden deze koninkrijken een groot deel... 85 00:06:39,200 --> 00:06:41,240 van wat nu Midden-Amerika is... 86 00:06:42,520 --> 00:06:45,800 dat zich uitstrekt van Honduras tot Zuid-Mexico. 87 00:06:49,800 --> 00:06:52,150 Sinds de ontdekking van de gebeeldhouwde muur... 88 00:06:52,880 --> 00:06:57,240 is Francisco op zoek naar de graven van de vijf Holmulkoningen. 89 00:07:02,480 --> 00:07:04,880 Een koninklijke tombe vinden is zeldzaam. 90 00:07:07,000 --> 00:07:11,680 Velen zijn in de loop der tijd uiteengevallen in de ruige jungle. 91 00:07:13,080 --> 00:07:18,240 En andere werden vernietigd door plunderaars op zoek naar een schat. 92 00:07:19,680 --> 00:07:22,560 En toch, na jaren van opgravingen... 93 00:07:23,040 --> 00:07:27,560 heeft Francisco al twee Holmulkoningen gevonden. 94 00:07:28,880 --> 00:07:33,120 En nu denkt hij dichtbij een derde te zijn. 95 00:07:33,680 --> 00:07:38,555 Dus ik vond het graf van de laatste en ik vond het graf van zijn vader. 96 00:07:38,680 --> 00:07:43,720 Nu moet ik de andere drie vinden en dat zal ongelooflijk geweldig zijn. 97 00:07:44,240 --> 00:07:48,995 En niet omdat het een tombe is en het wat glamoureus is... 98 00:07:49,120 --> 00:07:50,420 maar het is geschiedenis. 99 00:07:51,320 --> 00:07:54,020 Voor deze verbazingwekkende koninklijke ontdekkingen... 100 00:07:54,440 --> 00:07:58,400 had Francisco geen idee dat Holmul zo belangrijk was. 101 00:08:00,840 --> 00:08:04,280 Het leek veel kleiner dan andere grote Mayasteden. 102 00:08:07,520 --> 00:08:12,040 Maar nu wordt Holmul op een heel nieuwe manier onthuld... 103 00:08:13,160 --> 00:08:14,800 door de LiDAR-kaart. 104 00:08:17,360 --> 00:08:18,395 UNIVERSITEIT VAN CALIFORNIË SAN DIEGO 105 00:08:18,520 --> 00:08:22,675 In San Diego, waar ik werk, heb ik zeer speciale toegang gekregen... 106 00:08:22,800 --> 00:08:27,040 om de nieuwe LiDAR-gegevens op grote schaal te verkennen. 107 00:08:29,360 --> 00:08:31,555 WAVELAB QUALCOMMij INSTITUUT 108 00:08:31,680 --> 00:08:35,875 Vandaag word ik vergezeld door Francisco en zijn medeprojectleider... 109 00:08:36,000 --> 00:08:41,080 Marcello Canuto, om te zien wat de LiDAR onthult over Holmul. 110 00:08:43,280 --> 00:08:44,595 Is dit Holmul? 111 00:08:44,720 --> 00:08:49,560 Wat je zou zien als je over dit gebied vloog met een helikopter of vliegtuig. 112 00:08:50,160 --> 00:08:53,555 De nieuwe kaart is het resultaat van een groot onderzoek... 113 00:08:53,680 --> 00:08:56,840 dat meer dan 800 vierkante kilometer jungle in kaart brengt... 114 00:08:57,320 --> 00:09:01,160 en een internationaal consortium van experts bijeenbrengt. 115 00:09:01,560 --> 00:09:05,160 Het heet het Pacunam LiDAR Initiative. 116 00:09:07,120 --> 00:09:11,040 Het bos wordt gescand met lasers uit de lucht... 117 00:09:11,880 --> 00:09:15,035 en miljarden weerspiegelde pulsen stellen ingenieurs in staat... 118 00:09:15,160 --> 00:09:17,640 om de verborgen junglebodem bloot te leggen. 119 00:09:20,120 --> 00:09:23,880 Van boven, zonder LiDAR, zien we alleen bomen. 120 00:09:24,400 --> 00:09:29,760 Zet hem aan en er verschijnt een hele oude wereld. 121 00:09:36,960 --> 00:09:42,440 Deze nieuwe kaart onthult Holmul voor het eerst. 122 00:09:43,840 --> 00:09:45,360 We halen de bomen weg. 123 00:09:46,160 --> 00:09:47,560 Wauw. 124 00:09:48,760 --> 00:09:54,200 Als je de bomen weghaalt, zie je rechte randen in het landschap... 125 00:09:56,360 --> 00:10:01,560 structuren gebouwd door de Maya meer dan 1.000 jaar geleden. 126 00:10:03,600 --> 00:10:06,435 Er zijn ceremoniële centra. Er is grote architectuur. 127 00:10:06,560 --> 00:10:12,040 Dat zijn paleizen boven op de heuvel en er zijn versterkingen achter. 128 00:10:12,680 --> 00:10:15,195 We wisten hier bijna niets van... 129 00:10:15,320 --> 00:10:20,600 en ik graaf al 17 jaar lang in dit gebied. 130 00:10:21,160 --> 00:10:25,320 Voor de LiDAR kenden we maar een klein deel van Holmul. 131 00:10:30,080 --> 00:10:34,960 Nu evenaart de stad de macht en de grootsheid van zijn heersers... 132 00:10:35,720 --> 00:10:38,760 met honderden pas blootgelegde gebouwen. 133 00:10:40,200 --> 00:10:43,115 Dus het gebied breidde enorm uit? 134 00:10:43,240 --> 00:10:45,040 Ja, dankzij de LiDAR. 135 00:10:45,880 --> 00:10:47,180 Ongelooflijk. 136 00:10:51,560 --> 00:10:52,920 Terug in Holmul... 137 00:10:53,640 --> 00:10:59,720 gaat Francisco een piramide in die wellicht een koninklijke tombe bevat. 138 00:11:05,200 --> 00:11:09,435 Hij graaft dieper met archeoloog Berenice Vasquez... 139 00:11:09,560 --> 00:11:12,120 en is op zoek naar sporen van verborgen kamers. 140 00:11:14,880 --> 00:11:16,355 Meer keramiek. 141 00:11:16,480 --> 00:11:21,595 Het is er krap en vreselijk heet, en na zoveel jaren hier te werken... 142 00:11:21,720 --> 00:11:25,440 weet Francisco dat er vaak sprake is van mislukking. 143 00:11:26,200 --> 00:11:28,115 Je weet nooit wat de Maya doen. 144 00:11:28,240 --> 00:11:31,120 Ze hebben me in de loop der jaren veel bedot. 145 00:11:31,560 --> 00:11:35,360 Dit zou niet de eerste keer zijn dat ik een graf vol stenen vind. 146 00:11:37,920 --> 00:11:40,640 Maar dan in een ondiepe put... 147 00:11:42,200 --> 00:11:43,755 Dit is een obsidiaans mes. 148 00:11:43,880 --> 00:11:46,155 Het is glas, vulkanisch glas. 149 00:11:46,280 --> 00:11:48,480 Het is heel scherp. Ik sneed mezelf bijna. 150 00:11:49,320 --> 00:11:51,840 Het mes is vlijmscherp met een reden. 151 00:11:52,680 --> 00:11:56,395 De Maya zouden het gebruikt hebben om bloed af te laten voor een offer. 152 00:11:56,520 --> 00:12:00,035 Je kunt je huid prikken en een beetje bloed afnemen... 153 00:12:00,160 --> 00:12:02,315 het op papier verzamelen en het dan verbranden... 154 00:12:02,440 --> 00:12:05,880 en het naar de goden sturen in een wolk van rook. 155 00:12:07,720 --> 00:12:13,560 Het mes is ook een aanwijzing dat hij dicht bij een graf kan zijn. 156 00:12:18,760 --> 00:12:25,520 Na vele lagen van vuil is er een ontdekking. 157 00:12:27,000 --> 00:12:28,520 We hebben twee vingers. 158 00:12:36,440 --> 00:12:39,000 Francisco heeft menselijke resten ontdekt. 159 00:12:40,520 --> 00:12:42,720 Berenice graaft voorzichtig dieper. 160 00:12:46,720 --> 00:12:48,020 En toen... 161 00:12:48,320 --> 00:12:50,040 We hebben een skelet. 162 00:12:50,560 --> 00:12:52,400 Het is een graf. 163 00:12:53,440 --> 00:12:59,920 Het ligt in foetushouding, dus met de knieën tegen de borst. 164 00:13:01,720 --> 00:13:04,235 Ik zie delen van de schedel. 165 00:13:04,360 --> 00:13:08,480 Ik zie ook botten van benen en enkele ribben. 166 00:13:10,440 --> 00:13:11,755 De locatie van het skelet... 167 00:13:11,880 --> 00:13:15,680 verraadt aan Francisco dat het koninklijk moet zijn. 168 00:13:17,560 --> 00:13:20,595 Het lijkt erop dat de vorm van het bekken... 169 00:13:20,720 --> 00:13:22,915 suggereert dat dit een vrouw was... 170 00:13:23,040 --> 00:13:27,560 een koningin of iemand die nauw verwant is aan een koningin. 171 00:13:29,840 --> 00:13:35,640 Een Mayakoningin die 1.500 jaar geleden leefde... 172 00:13:36,880 --> 00:13:42,520 en de ontdekking laat Francisco denken dat er meer intacte graven kunnen zijn. 173 00:13:43,360 --> 00:13:47,315 De locatie is goed voor een koninklijk persoon... 174 00:13:47,440 --> 00:13:50,280 maar we hebben ook nog een graf aan de andere kant. 175 00:13:51,200 --> 00:13:53,440 Waar een Mayakoningin begraven wordt... 176 00:13:55,560 --> 00:13:57,160 kan er ook een koning zijn. 177 00:14:00,640 --> 00:14:04,555 Het graf kan het belangrijkste zijn dat we hebben gevonden... 178 00:14:04,680 --> 00:14:06,795 omdat het op de belangrijkste locatie ligt. 179 00:14:06,920 --> 00:14:09,715 Het is de top van de grootste piramide... 180 00:14:09,840 --> 00:14:12,835 dus dit kan een van de koningen zijn die we zoeken... 181 00:14:12,960 --> 00:14:17,320 een van de koningen die is opgenomen in de Holmulinscriptie... 182 00:14:18,280 --> 00:14:20,560 dus ik ben echt hoopvol. 183 00:14:22,040 --> 00:14:27,640 Maar het tweede mogelijke graf moet wachten op een volgende dag graven. 184 00:14:35,200 --> 00:14:41,440 Slechts 40 km ten westen van Holmul ligt de oude stad Tikal... 185 00:14:44,400 --> 00:14:47,200 een van de grootste Mayahoofdsteden. 186 00:14:48,360 --> 00:14:50,475 Het centrum van Tikal is al meer dan een eeuw... 187 00:14:50,600 --> 00:14:53,280 gerestaureerd en bestudeerd door archeologen. 188 00:14:57,000 --> 00:15:00,160 Experts dachten dat ze Tikal kenden. 189 00:15:01,240 --> 00:15:06,600 Maar zelfs hier worden geheimen onthuld door de nieuwe LiDAR-kaart. 190 00:15:15,200 --> 00:15:22,160 Archeologen Tom Garrison en Francisco zien hoe LiDAR Tikal onthult. 191 00:15:24,640 --> 00:15:27,040 Dit is de geweldige plek Tikal. 192 00:15:27,360 --> 00:15:29,835 Dit is hoe we die zagen. Je kunt de bomen zien. 193 00:15:29,960 --> 00:15:33,595 Je ziet wat dingen opduiken waar het is vrijgemaakt. 194 00:15:33,720 --> 00:15:35,960 We halen de bomen weg. Klaar? - Goed. 195 00:15:36,880 --> 00:15:38,675 Wauw. - Ja. 196 00:15:38,800 --> 00:15:39,635 Dus. - Goed. 197 00:15:39,760 --> 00:15:41,060 Het is veel groter. 198 00:15:41,760 --> 00:15:44,360 De LiDAR-kaart doorzoekt de jungle... 199 00:15:45,040 --> 00:15:50,520 en onthult dat deze stad veel groter is dan iemand ooit besefte. 200 00:15:52,120 --> 00:15:57,760 Het helpt archeologen om duizenden nieuwe gebouwen te identificeren. 201 00:16:00,400 --> 00:16:05,120 En het heeft ook nog iets bijzonders ontdekt. 202 00:16:06,120 --> 00:16:07,670 Dat is de Grote Muur van Tikal. 203 00:16:09,320 --> 00:16:13,720 Hij is kilometers lang en gaat op en neer in de heuvels, door de afwatering. 204 00:16:15,680 --> 00:16:21,595 Deze dunne lijn ontdekt door LiDAR is in feite een kolossale muur... 205 00:16:21,720 --> 00:16:27,800 van meer dan 24 km die zelfs de hele stad kan omringen. 206 00:16:28,240 --> 00:16:30,920 Op sommige plaatsen is hij 9 meter hoog... 207 00:16:31,520 --> 00:16:34,400 dus het zal een formidabele verdediging zijn. 208 00:16:35,160 --> 00:16:40,080 Dit is Tikal die grenzen optrekt tegenover hun naaste buren. 209 00:16:40,440 --> 00:16:45,840 De muur is zo lang dat hij zelfs de rand van het LiDAR-onderzoek overschrijdt. 210 00:16:49,640 --> 00:16:54,235 Hij is zo gigantisch dat hij onze data overschrijdt, zowel oost-als westelijk. 211 00:16:54,360 --> 00:16:56,675 We dachten dat we de hele stad hadden ontdekt... 212 00:16:56,800 --> 00:16:59,715 toen we LiDAR vlogen over dit gebied. 213 00:16:59,840 --> 00:17:03,960 En de muur laat zien dat ze een groter koninkrijk waren dan we dachten. 214 00:17:05,680 --> 00:17:08,355 Het doet me denken aan de Chinese Muur. 215 00:17:08,480 --> 00:17:12,320 Hoeveel menselijke kracht werd in de bouw daarvan gestopt? 216 00:17:14,920 --> 00:17:18,120 Ik wil de Muur van Tikal zelf onderzoeken... 217 00:17:19,320 --> 00:17:23,960 om te begrijpen waarom er technologie nodig was om zoiets groots te ontdekken. 218 00:17:26,240 --> 00:17:29,040 Ik neem de LiDAR-kaart mee naar het veld. 219 00:17:30,400 --> 00:17:34,480 Ik ga nu naar het noorden van Tikal. 220 00:17:35,040 --> 00:17:39,195 En op een gegeven moment zal ik dit lange rechte bouwwerk kruisen. 221 00:17:39,320 --> 00:17:40,870 Van boven lijkt het op een weg. 222 00:17:42,040 --> 00:17:46,920 Maar bij nader inzien besef je dat het geen weg is. 223 00:17:48,280 --> 00:17:51,360 Je denkt dat het een enorme oude muur is. 224 00:17:53,360 --> 00:17:59,000 We bereiken een plek waar de kaart toont dat de oude muur onze weg moet kruisen. 225 00:18:01,000 --> 00:18:04,520 Met al die bomen is er niets te zien. 226 00:18:06,240 --> 00:18:09,240 Maar ik hoop de muur te onthullen met behulp van technologie. 227 00:18:11,520 --> 00:18:16,315 We zijn aan de noordkant van het Tikalgebied met de LiDAR-gegevens... 228 00:18:16,440 --> 00:18:21,115 en we hebben het op een overlay van deze geografische locatie geplaatst... 229 00:18:21,240 --> 00:18:24,635 en plotseling krijg je een aangevulderealiteitskaart... 230 00:18:24,760 --> 00:18:26,275 waar je de weg kan zien. 231 00:18:26,400 --> 00:18:29,440 Zie je? Dit is de weg waar we op zitten zonder de bomen. 232 00:18:29,880 --> 00:18:31,520 En dan ineens... 233 00:18:35,280 --> 00:18:38,360 in de verte, is er een kenmerk. 234 00:18:40,360 --> 00:18:45,600 Zelfs met m'n aangevulderealiteitsmodel laat de muur maar een vaag spoor achter. 235 00:18:46,920 --> 00:18:49,520 Maar het is genoeg voor mij om te volgen... 236 00:18:50,840 --> 00:18:53,960 wat betekent me een weg banen door de wilde jungle. 237 00:18:55,880 --> 00:18:58,395 Ze hebben grote wapens. - Ja, heel groot. 238 00:18:58,520 --> 00:18:59,915 Zijn ze voor jaguars? 239 00:19:00,040 --> 00:19:02,800 Ja, voor jaguars en ook voor bandieten. 240 00:19:10,840 --> 00:19:15,040 Op minder dan vier kilometer van het centrum van de grote Mayastad Tikal... 241 00:19:16,560 --> 00:19:21,160 zoek ik een van de grootste dingen die de Maya ooit bouwden... 242 00:19:22,120 --> 00:19:24,440 een enorme stadsmuur. 243 00:19:25,960 --> 00:19:27,635 Na eeuwen van erosie... 244 00:19:27,760 --> 00:19:31,080 en in deze dichte jungle, is hij bijna onzichtbaar. 245 00:19:31,640 --> 00:19:36,040 Maar uit de LiDAR-gegevens blijkt dat ik ernaast loop. 246 00:19:38,400 --> 00:19:39,700 Het is zo subtiel. 247 00:19:40,800 --> 00:19:44,440 Deze stijging hier, en dan deze geul. 248 00:19:45,440 --> 00:19:49,400 En je zou het echt kunnen missen als je gewoon door de jungle loopt. 249 00:19:50,680 --> 00:19:54,275 Maar de LiDAR-kaart toont dat de schaal verbazingwekkend is. 250 00:19:54,400 --> 00:19:59,320 Tot drie verdiepingen hoog en kilometers lang... 251 00:20:00,880 --> 00:20:07,160 een enorme techniek die geheel met de hand werd gebouwd. 252 00:20:12,120 --> 00:20:16,480 Denk aan hoeveel ruggen er zijn geslagen om dit ding te maken. 253 00:20:17,400 --> 00:20:20,880 Het ziet er van hier subtiel uit, maar er is niets subtiels aan. 254 00:20:23,400 --> 00:20:25,955 Omgeven door diepe jungle zou, zonder LiDAR... 255 00:20:26,080 --> 00:20:32,160 de ware omvang van de Grote Muur van Tikal eeuwig verborgen zijn gebleven. 256 00:20:37,960 --> 00:20:44,440 Bijna 483 km ten noorden van Tikal in Mexico ligt een andere grote Maya-site... 257 00:20:45,480 --> 00:20:48,360 de stad Chichen Itza. 258 00:20:50,200 --> 00:20:51,595 Net als Tikal... 259 00:20:51,720 --> 00:20:55,480 verbazen deze gerestaureerde piramides duizenden bezoekers. 260 00:20:57,880 --> 00:21:02,880 En Chichen Itza kan ook een geheim verbergen. 261 00:21:05,560 --> 00:21:09,000 De Mexicaanse duikarcheoloog en National Geographic-onderzoeker. 262 00:21:09,320 --> 00:21:13,000 Guillermo de Anda heeft er zijn missie van gemaakt die te ontdekken. 263 00:21:14,760 --> 00:21:18,960 Recente wetenschappelijke scans suggereren dat er een grote leegte ligt... 264 00:21:20,040 --> 00:21:22,595 direct onder de meest belangrijke... 265 00:21:22,720 --> 00:21:26,680 en heilige piramide in het hart van de stad. 266 00:21:28,480 --> 00:21:33,480 Guillermo denkt dat het een onontdekte grot kan zijn. 267 00:21:34,200 --> 00:21:37,120 Het is zijn missie om die te vinden. 268 00:21:37,840 --> 00:21:42,680 We hebben drie jaar gezocht naar de ingang van deze geweldige plek. 269 00:21:45,440 --> 00:21:49,440 Deze hele regio zit vol ondergelopen ondergrondse grotten... 270 00:21:50,840 --> 00:21:54,040 met honderden openingen genaamd cenotes. 271 00:21:56,600 --> 00:22:00,795 De Maya dachten dat dit portalen waren naar de onderwereld... 272 00:22:00,920 --> 00:22:03,360 een rijk van hun goden. 273 00:22:04,720 --> 00:22:07,560 Deze piramide bouwen boven een heilige cenote... 274 00:22:08,400 --> 00:22:10,520 zou een krachtige link gesmeed hebben... 275 00:22:11,000 --> 00:22:15,160 tussen de koningen van Chichen Itza en de geestenwereld... 276 00:22:15,920 --> 00:22:17,220 als Guillermo juist is. 277 00:22:18,600 --> 00:22:22,915 Stel je voor dat we daar offers en materialen kunnen zien... 278 00:22:23,040 --> 00:22:26,080 van de eerste mensen die hier woonden. 279 00:22:28,080 --> 00:22:32,000 Niemand mag graven onder zo'n historisch gebouw. 280 00:22:32,360 --> 00:22:35,200 Guillermo heeft een andere aanpak. 281 00:22:36,680 --> 00:22:39,440 Hij onderzoekt de grotten rond Chichen Itza... 282 00:22:40,840 --> 00:22:42,675 om te zien of hij een tunnel kan vinden... 283 00:22:42,800 --> 00:22:46,400 die naar de grot onder de piramide leidt. 284 00:22:47,960 --> 00:22:49,720 We zijn er klaar voor. 285 00:22:51,280 --> 00:22:56,715 Duiker Alessandro Reato daalt af in een geheime cenote vlakbij. 286 00:22:56,840 --> 00:22:59,760 Kom op, trekken. 287 00:23:01,240 --> 00:23:02,515 Verdorie. 288 00:23:02,640 --> 00:23:03,940 Gaat het, Alex? 289 00:23:06,120 --> 00:23:07,670 Alessandro zit in de problemen. 290 00:23:08,720 --> 00:23:10,160 Trek hem omhoog. 291 00:23:13,560 --> 00:23:18,400 Hij heeft een nest wespen geschopt en is in het gezicht gestoken. 292 00:23:20,560 --> 00:23:22,840 Hij heeft een shot adrenaline nodig. 293 00:23:25,520 --> 00:23:26,920 Crisis voorbij. 294 00:23:28,720 --> 00:23:31,560 Het team doet een tweede poging. 295 00:23:36,360 --> 00:23:40,240 Deze grotten lopen honderden kilometers onder de jungle... 296 00:23:40,760 --> 00:23:42,880 en de meeste zijn nooit onderzocht. 297 00:23:45,400 --> 00:23:49,835 Guillermo zoekt connecties die hem naar de grot... 298 00:23:49,960 --> 00:23:52,060 onder Chichen Itza's grote piramide leiden. 299 00:23:54,280 --> 00:23:58,640 Hij leidt het team naar een opening net boven de waterlijn. 300 00:23:59,680 --> 00:24:03,400 We moeten oppassen, voor slangen, voor wespen. 301 00:24:03,880 --> 00:24:08,800 Voor Guillermo was hier nog nooit een archeoloog geweest. 302 00:24:09,280 --> 00:24:13,040 Het zit vol geheimen, je moet gewoon voorzichtig zijn. 303 00:24:13,480 --> 00:24:16,840 Maar er zijn aanwijzingen dat hier iemand is geweest... 304 00:24:17,800 --> 00:24:20,520 de oude Maya, eeuwen geleden. 305 00:24:21,280 --> 00:24:22,580 Daar is er een. 306 00:24:23,160 --> 00:24:24,160 Een fakkel. 307 00:24:24,560 --> 00:24:29,640 Fakkels van de oude Maya liggen hier verspreid. 308 00:24:31,200 --> 00:24:34,560 En er zijn sporen van gereedschap op de muur. 309 00:24:36,440 --> 00:24:41,240 Guillermo heeft een mijn ontdekt, uitgehouwen door de Maya. 310 00:24:42,880 --> 00:24:46,880 Het verbazingwekkende is dat dit een door de mens gemaakte grot is... 311 00:24:47,240 --> 00:24:51,360 een mijn waar ze materiaal ontgonnen voor de bouw. 312 00:24:53,080 --> 00:24:55,840 Mijnbouw hier zou heel symbolisch zijn geweest. 313 00:24:56,760 --> 00:24:59,395 De stenen grond om cement te maken... 314 00:24:59,520 --> 00:25:02,420 gebruikt om de piramides van Chichen Itza te construeren... 315 00:25:04,640 --> 00:25:08,800 heeft een krachtige link gesmeed tussen de stad en de heilige onderwereld. 316 00:25:10,360 --> 00:25:14,920 Het is een unieke combinatie van deze heiligheid... 317 00:25:15,320 --> 00:25:18,720 met de praktische functie van de cenote. 318 00:25:20,840 --> 00:25:25,440 Een ondergrondse Maya-mijn vinden is een opmerkelijke ontdekking. 319 00:25:27,560 --> 00:25:30,080 Guillermo is op zoek... 320 00:25:31,720 --> 00:25:36,160 naar een heilige grot onder Chichen Itza. 321 00:25:39,760 --> 00:25:44,160 Hij gaat verder met zoeken en duikt in de ondergelopen delen van de grot. 322 00:25:48,240 --> 00:25:51,915 Terwijl hij op zoek is naar verborgen gangen... 323 00:25:52,040 --> 00:25:54,920 duikt er plots uit de duisternis... 324 00:26:02,240 --> 00:26:06,320 op de bodem van een overstroomde grot een menselijk skelet op... 325 00:26:08,960 --> 00:26:15,960 een offer van de Maya om de goden te kalmeren. 326 00:26:19,560 --> 00:26:24,160 Verderop, een bijzonder griezelig gevolg van een Mayaritueel... 327 00:26:26,400 --> 00:26:30,040 een perfect uitgesneden gat in de top van een schedel. 328 00:26:32,520 --> 00:26:37,400 Dit slachtoffer is veranderd in een menselijke wierookbrander. 329 00:26:39,800 --> 00:26:46,560 Guillermo laat alles op zijn plek liggen, beschermd door het water. 330 00:26:51,000 --> 00:26:53,755 Dit zijn verbazingwekkende vondsten... 331 00:26:53,880 --> 00:26:56,635 maar Guillermo wil nog steeds een doorgang vinden... 332 00:26:56,760 --> 00:27:00,080 naar de vermoedelijke grot onder de Chichen Itza-piramide. 333 00:27:05,160 --> 00:27:08,360 Deze keer zijn er geen openingen. 334 00:27:11,360 --> 00:27:13,755 Guillermo's zoektocht moet doorgaan... 335 00:27:13,880 --> 00:27:16,760 naar andere cenotes die nog onderzocht moeten worden. 336 00:27:26,800 --> 00:27:32,160 Nieuwe ontdekkingen veranderen het verhaal van de grote Mayaheersers... 337 00:27:33,040 --> 00:27:37,200 en nu zijn experts dicht bij het ontsluiten van de geheime mythologie... 338 00:27:37,960 --> 00:27:39,660 van de allereerste Mayakoningen... 339 00:27:40,840 --> 00:27:45,040 en de oorsprong van hun obsessie met de goden. 340 00:27:48,360 --> 00:27:52,075 Archeologen Heather Hurst en David Stuart worstelen... 341 00:27:52,200 --> 00:27:58,000 met duizenden kapotte fragmenten van een opmerkelijk stukje oude kunst. 342 00:28:04,880 --> 00:28:08,640 Heather maakte deel uit van het team dat de fragmenten 20 jaar geleden vond. 343 00:28:10,520 --> 00:28:16,800 Ze behoren tot een reeks beschilderde muren, diep in een oude tempel... 344 00:28:17,120 --> 00:28:19,635 die het verhaal vertellen over hoe de wereld... 345 00:28:19,760 --> 00:28:23,040 en de eerste Mayakoningen ontstonden. 346 00:28:26,240 --> 00:28:31,800 De ontdekking vond plaats in een oude Mayastad genaamd San Bartolo. 347 00:28:34,200 --> 00:28:38,560 Sindsdien hebben Heather en David de verbrijzelde stukjes... 348 00:28:39,240 --> 00:28:40,920 langzaam samen gezet. 349 00:28:42,760 --> 00:28:46,915 Het heeft ons jaren gekost om fysiek de fragmenten te herenigen. 350 00:28:47,040 --> 00:28:50,280 Hoewel we wisten dat ze samen gingen, een voor een. 351 00:28:51,200 --> 00:28:54,560 Heather heeft San Bartolo sinds 2001 bestudeerd. 352 00:28:58,200 --> 00:28:59,875 Nu, voor de allereerste keer... 353 00:29:00,000 --> 00:29:04,400 ziet ze de stad volledig onthuld worden door LiDAR op grote schaal. 354 00:29:07,680 --> 00:29:09,320 We halen de bomen weg. 355 00:29:10,080 --> 00:29:12,880 Dat is belachelijk. 356 00:29:14,360 --> 00:29:17,600 Je ziet het allemaal. 357 00:29:18,440 --> 00:29:22,640 Je ziet een stad die verbonden is met zijn landschap. 358 00:29:23,200 --> 00:29:24,635 Voor de LiDAR... 359 00:29:24,760 --> 00:29:28,720 wist niemand hoe verbonden San Bartolo was met andere Mayakoninkrijken. 360 00:29:29,920 --> 00:29:32,680 Nu is dat volledig veranderd. 361 00:29:33,560 --> 00:29:38,755 Er komt een weg uit het noordwesten. 362 00:29:38,880 --> 00:29:44,275 En deze andere, het lijkt erop dat er nog een andere langs hier komt. 363 00:29:44,400 --> 00:29:45,755 Dat is nieuw. - Ja. 364 00:29:45,880 --> 00:29:47,075 Helemaal. - Helemaal nieuw. 365 00:29:47,200 --> 00:29:49,635 San Bartolo ziet er fysiek uit als een kleine plek. 366 00:29:49,760 --> 00:29:53,475 Maar deze wegen vanuit alle richtingen vertellen ons... 367 00:29:53,600 --> 00:29:56,435 Dit moet een belangrijke plaats zijn geweest die verbonden was... 368 00:29:56,560 --> 00:29:58,200 met andere delen van de wereld. 369 00:29:58,960 --> 00:30:02,155 En Heather scheppingsmuurschildering kan een belangrijke reden zijn... 370 00:30:02,280 --> 00:30:05,080 waarom San Bartolo zo goed verbonden is. 371 00:30:07,320 --> 00:30:11,115 Wat Heather en ik zien is dat er een duidelijke spoor is... 372 00:30:11,240 --> 00:30:16,155 van voetgangers van dat muurschilderinggebouw... 373 00:30:16,280 --> 00:30:18,715 naar het centrum. - Die parallelle structuren... 374 00:30:18,840 --> 00:30:20,400 hebben we niet op de kaart. 375 00:30:21,240 --> 00:30:27,080 De LiDAR-kaart onthult een grootse weg die niemand ooit eerder heeft gezien. 376 00:30:29,080 --> 00:30:33,240 Hij leidt direct van het centrum naar de tempel met de muurschildering. 377 00:30:34,800 --> 00:30:38,315 Dat bevestigt hoe belangrijk de beschilderde muren waren voor de stad... 378 00:30:38,440 --> 00:30:41,800 en voor de grotere Mayawereld. 379 00:30:43,880 --> 00:30:47,160 Voor de Maya was de muurschildering de focus van aanbidding. 380 00:30:48,000 --> 00:30:50,350 Ze offerden zelfs delen van het schilderij op... 381 00:30:51,240 --> 00:30:55,400 en boden het aan de goden aan door het in stukken te slaan. 382 00:30:57,280 --> 00:30:59,515 Het is een manier om de kunst zelf uit te wissen. 383 00:30:59,640 --> 00:31:02,715 Het is een manier om... Ze praten over het ritueel doden van een beeld... 384 00:31:02,840 --> 00:31:06,120 omdat het beeld zelf macht had. 385 00:31:09,800 --> 00:31:13,115 Een intact deel van de muurschildering beeldt het moment uit... 386 00:31:13,240 --> 00:31:16,840 dat de eerste Mayakoningen gekroond werden door de goden. 387 00:31:19,400 --> 00:31:23,435 Ze kregen goddelijke macht voor hun heerschappij op aarde... 388 00:31:23,560 --> 00:31:27,440 en zouden na hun dood zelf ook godheden worden. 389 00:31:35,520 --> 00:31:39,400 Dit geloof was cruciaal voor de macht van alle Mayakoningen... 390 00:31:40,840 --> 00:31:44,800 waaronder de dynastie van de heersers van Holmul. 391 00:31:47,480 --> 00:31:50,000 Op slechts 30 km ten oosten van San Bartolo... 392 00:31:50,840 --> 00:31:57,000 bevindt Francisco Estrada-Belli zich diep in een van de oude Holmulpiramides. 393 00:32:00,800 --> 00:32:03,275 Hij zoekt naar de graven van de heersers... 394 00:32:03,400 --> 00:32:05,840 op een gebeeldhouwde muur. 395 00:32:09,320 --> 00:32:11,000 Francisco vond al een koningin. 396 00:32:14,200 --> 00:32:17,155 Nu zijn hij en zijn collega, Berenice Vasquez... 397 00:32:17,280 --> 00:32:19,000 op zoek naar een koning. 398 00:32:20,920 --> 00:32:26,520 Ze denken dat er nog een graf is, bedekt door grote rotsen. 399 00:32:27,240 --> 00:32:31,160 Het is claustrofobisch en gevaarlijk. 400 00:32:31,480 --> 00:32:33,180 Het is moeilijk om hier te graven. 401 00:32:33,480 --> 00:32:37,315 Al deze stenen zien er niet stabiel uit, in feite zijn ze dat niet... 402 00:32:37,440 --> 00:32:41,000 en dus bij elke stap kan alles op ons hoofd vallen. 403 00:32:42,960 --> 00:32:44,280 Francisco komt dichterbij. 404 00:32:48,400 --> 00:32:51,400 Er is een lege ruimte, dus dat is goed. 405 00:32:53,640 --> 00:32:55,140 En dan doen ze een ontdekking. 406 00:32:56,280 --> 00:32:58,440 Oh, ja, wow. 407 00:33:05,560 --> 00:33:06,910 Er is een beschilderde pot. 408 00:33:07,440 --> 00:33:09,290 Berenice, er is een beschilderde pot. 409 00:33:10,920 --> 00:33:12,480 Hij heeft een inscriptie. 410 00:33:13,680 --> 00:33:14,980 Hij is perfect. 411 00:33:15,840 --> 00:33:17,960 Een kostbare schat. 412 00:33:18,880 --> 00:33:20,180 Dat is mooi. 413 00:33:21,480 --> 00:33:23,280 En dit zijn de lange botten. 414 00:33:24,120 --> 00:33:27,920 Het kan een been zijn. Ze zijn er slecht aan toe. 415 00:33:28,440 --> 00:33:33,000 Rond de keramische beker, vervallen botten... 416 00:33:34,080 --> 00:33:40,880 een graf dat verborgen en onaangeroerd bleef gedurende 1.500 jaar... 417 00:33:46,520 --> 00:33:49,675 Oh, wow. Het is zo mooi. 418 00:33:49,800 --> 00:33:53,715 Dit is de kolibriegod, en dit is de inscriptie. 419 00:33:53,840 --> 00:33:55,760 Dit is het woord voor cacao. 420 00:33:56,960 --> 00:33:58,880 En prachtige kunstwerken. 421 00:34:00,200 --> 00:34:03,000 Op de rand van de pot staat een toewijding. 422 00:34:04,240 --> 00:34:08,840 'Hier is zijn beker voor het drinken van maïschocolade.' 423 00:34:10,360 --> 00:34:14,560 Dus het was voor chocolade voor de reis naar de onderwereld. 424 00:34:16,080 --> 00:34:18,200 Deze pot is een koning waardig. 425 00:34:19,640 --> 00:34:23,835 Zoiets is nog nooit in een koninklijke tombe gevonden. 426 00:34:23,960 --> 00:34:26,795 En het sluit bij Francisco enige twijfel uit... 427 00:34:26,920 --> 00:34:29,720 dat hij een ongelooflijke ontdekking heeft gedaan: 428 00:34:31,440 --> 00:34:34,440 de tombe van een van de Holmulkoningen. 429 00:34:35,600 --> 00:34:37,000 Ik ben heel opgewonden. 430 00:34:37,360 --> 00:34:39,920 Het is de grootste vondst van mijn carrière. 431 00:34:41,120 --> 00:34:43,640 Holmul is het geschenk dat blijft geven. 432 00:34:54,960 --> 00:34:56,260 Ochtend. 433 00:34:56,960 --> 00:34:59,360 Francisco kruipt weer diep de piramide in... 434 00:35:01,760 --> 00:35:05,160 om de ruimte te verkennen net onder de tombe van de koning. 435 00:35:07,840 --> 00:35:12,680 Er is nog een opening, met meer schatten erin. 436 00:35:14,960 --> 00:35:20,195 Er zijn nog twee vazen achter het graf. 437 00:35:20,320 --> 00:35:22,755 Die blokken staan verticaal... 438 00:35:22,880 --> 00:35:25,960 en ze maken een kleine ruimte en daar zijn nog twee potten. 439 00:35:27,360 --> 00:35:29,040 In de krappe ruimte... 440 00:35:29,440 --> 00:35:33,880 kan Francisco met zijn telefoon net de vondst fotograferen... 441 00:35:34,560 --> 00:35:37,400 en hij onthult iets geweldigs. 442 00:35:39,040 --> 00:35:44,160 Dit is de andere kant, en ik herken het. 443 00:35:45,160 --> 00:35:46,680 Hij heeft zijn tong eruit. 444 00:35:47,360 --> 00:35:50,915 Zijn ogen zijn gekruld. Het zijn spiralen. 445 00:35:51,040 --> 00:35:52,340 Hij is een zonnegod. 446 00:35:53,640 --> 00:35:55,590 Het is prachtig. En het is geschilderd. 447 00:35:58,480 --> 00:36:03,360 Een van de potten is versierd naar de gelijkenis van de Maya-zonnegod... 448 00:36:04,440 --> 00:36:06,515 hier geplaatst tijdens de bouw... 449 00:36:06,640 --> 00:36:10,675 om ervoor te zorgen dat de piramide en zijn begraven koningen... 450 00:36:10,800 --> 00:36:12,560 werden gezegend door de goden. 451 00:36:15,680 --> 00:36:18,360 In het hart van de koninklijke piramide... 452 00:36:18,720 --> 00:36:22,760 heeft Francisco verbazingwekkende ontdekkingen gedaan. 453 00:36:26,600 --> 00:36:30,880 Terug in het kamp denkt hij te weten te komen welke koning hier begraven werd... 454 00:36:32,080 --> 00:36:35,040 dankzij de prachtige chocoladebeker. 455 00:36:36,160 --> 00:36:42,040 Zijn inscripties tonen aan dat de beker een geschenk was van een naburige koning... 456 00:36:42,360 --> 00:36:46,920 van een machtige nabijgelegen stad genaamd Naranjo. 457 00:36:47,640 --> 00:36:49,955 De naam is Ajnumsaaj... 458 00:36:50,080 --> 00:36:54,960 wat zoveel betekent als de zon die de hemel kruist. 459 00:36:55,320 --> 00:36:57,600 Hij is een beroemde koning uit Naranjo. 460 00:37:00,800 --> 00:37:04,800 Voor Maya-elite was chocolademelk een ceremonieel drankje. 461 00:37:06,240 --> 00:37:10,600 En de uitwisseling van potten kan vriendschap of trouw betekenen. 462 00:37:12,840 --> 00:37:15,880 Experts weten wanneer de koning van Naranjo regeerde... 463 00:37:16,480 --> 00:37:20,275 dus het is mogelijk om te vergelijken met datums op de fries in Holmul... 464 00:37:20,400 --> 00:37:24,080 en zo de heerser te identificeren die begraven is in het graf. 465 00:37:27,360 --> 00:37:31,240 Francisco vond Ch'amab K'uh... 466 00:37:32,240 --> 00:37:35,840 de derde koning van de grote Holmul-dynastie. 467 00:37:41,000 --> 00:37:46,960 In een paar dagen heeft Francisco twee nieuwe koninklijke graven gevonden... 468 00:37:48,680 --> 00:37:51,080 samen met ongelooflijke schatten. 469 00:37:52,160 --> 00:37:58,200 Nieuwe geheimen van de Maya werden voor het eerst opgegraven. 470 00:38:02,000 --> 00:38:05,920 In de grote stad Tikal, op 40 km afstand... 471 00:38:06,560 --> 00:38:10,040 kunnen nog veel meer relikwieën ongestoord liggen. 472 00:38:12,640 --> 00:38:15,920 Want de nieuwe LiDAR-kaart onthult iets verbazingwekkends... 473 00:38:16,400 --> 00:38:20,275 in het hart van een van de beroemdste... 474 00:38:20,400 --> 00:38:24,880 en spectaculairste steden in de hele Mayawereld. 475 00:38:32,920 --> 00:38:34,960 In het hart van Tikal... 476 00:38:35,480 --> 00:38:40,200 heeft de nieuwe LiDAR-kaart een onontdekte piramide onthuld. 477 00:38:43,320 --> 00:38:47,515 Hier, in het midden, naast het plein, als je het bekijkt in de LiDAR... 478 00:38:47,640 --> 00:38:51,235 is eigenlijk een heuvel met een rechthoekige muur ervoor. 479 00:38:51,360 --> 00:38:52,660 Het is een piramide. 480 00:38:53,400 --> 00:38:58,160 En deze nieuwe piramide kan een van de oudste zijn... 481 00:38:58,760 --> 00:39:02,120 misschien wel de rustplaats van een stichtende koning. 482 00:39:03,840 --> 00:39:05,555 Hij is ook niet alleen... 483 00:39:05,680 --> 00:39:10,480 nog twee gebouwen in de buurt, het kunnen ook piramides zijn. 484 00:39:11,080 --> 00:39:13,115 Mogelijk drie nieuwe piramides. 485 00:39:13,240 --> 00:39:14,315 Hier, ja. 486 00:39:14,440 --> 00:39:16,000 Op de site van Tikal. - Ja. 487 00:39:16,960 --> 00:39:19,715 Voor de projectleiders zijn deze mogelijke piramides... 488 00:39:19,840 --> 00:39:25,035 een van de grootste ontdekkingen van alle 60.000 bouwwerken... 489 00:39:25,160 --> 00:39:27,480 op de LiDAR-kaart. 490 00:39:28,440 --> 00:39:30,595 Het zijn waarschijnlijk heel belangrijke... 491 00:39:30,720 --> 00:39:35,075 want ze staan zo dicht bij het meest heilige gebied van de site. 492 00:39:35,200 --> 00:39:36,275 Het is ongelofelijk... 493 00:39:36,400 --> 00:39:41,395 dat de locatie die al zo goed bestudeerd werd als Tikal... 494 00:39:41,520 --> 00:39:42,960 nog steeds geheimen heeft. 495 00:39:48,280 --> 00:39:49,580 Ik ga naar Tikal... 496 00:39:50,280 --> 00:39:53,960 om een van de pas ontdekte piramides te vinden. 497 00:39:59,560 --> 00:40:00,875 Het is ongelooflijk. 498 00:40:01,000 --> 00:40:04,000 Het voelt bijna alsof je terug bent in de tijd van de Maya. 499 00:40:05,840 --> 00:40:09,800 Om te slagen heb ik de nieuwe LiDAR-kaart nodig als gids. 500 00:40:12,720 --> 00:40:18,080 Het lijkt wel of we omringd zijn door een muur van bomen. 501 00:40:19,800 --> 00:40:24,960 Ik weet dat mijn aangevulderealiteits- model deze jungle kan doorboren. 502 00:40:27,880 --> 00:40:32,000 Als je beweegt, krijg je de tempels... 503 00:40:34,400 --> 00:40:35,700 en dan boem. 504 00:40:37,480 --> 00:40:40,360 Ik bedoel net voorbij die bomen, volgens deze gegevens... 505 00:40:41,760 --> 00:40:46,560 op een steenworp van de bekende ligt er misschien een nieuwe piramide. 506 00:40:50,960 --> 00:40:55,480 Over enkele ogenblikken verdwijnen Tikals tempels achter me. 507 00:40:58,800 --> 00:41:02,320 Het voelt alsof ik in een ongetemde wereld zit. 508 00:41:04,080 --> 00:41:07,155 Het is zo moeilijk om te weten waar je naartoe gaat. 509 00:41:07,280 --> 00:41:09,675 Ik ben al vergeten wat we net achterlieten... 510 00:41:09,800 --> 00:41:13,000 misschien 30 seconden geleden. 511 00:41:15,880 --> 00:41:17,795 Maar geleid door de kaart... 512 00:41:17,920 --> 00:41:19,220 Er is hier iets. 513 00:41:19,400 --> 00:41:20,700 Misschien is dit het. 514 00:41:21,920 --> 00:41:23,240 Ik zie deze stijging hier. 515 00:41:25,720 --> 00:41:27,020 Er is een platform. 516 00:41:30,480 --> 00:41:33,600 Ik sta hier op de piramide. 517 00:41:35,360 --> 00:41:37,155 Ik ben sprakeloos. We zijn hier... 518 00:41:37,280 --> 00:41:41,800 op een paar honderd meter van de belangrijkste plaatsen van Tikal... 519 00:41:42,600 --> 00:41:44,875 en nu staan we op wat de archeologen... 520 00:41:45,000 --> 00:41:48,760 zojuist identificeerden als een mogelijke piramide. 521 00:41:50,440 --> 00:41:53,000 En dan, op slechts een paar meter afstand. 522 00:41:55,400 --> 00:41:56,700 Kijk eens. 523 00:41:58,280 --> 00:42:00,680 Dit is een rechthoekige baksteen. 524 00:42:05,880 --> 00:42:10,720 Dit is het bewijs dat we op een gebouw staan van de Maya. 525 00:42:12,200 --> 00:42:15,515 Je zou denken dat ze op een gegeven moment alles zouden hebben gevonden... 526 00:42:15,640 --> 00:42:20,395 maar vlak naast de belangrijkste plaza, op slechts een steenworp afstand... 527 00:42:20,520 --> 00:42:22,240 kun je zoiets vinden. 528 00:42:23,920 --> 00:42:25,960 Het is een onvergetelijk gevoel. 529 00:42:27,600 --> 00:42:29,240 Duidelijk door de mens gemaakt. 530 00:42:30,920 --> 00:42:34,515 In het centrum van de meest onderzochte Mayastad: 531 00:42:34,640 --> 00:42:39,840 een enorm bouwwerk volledig onverkend door archeologen. 532 00:42:42,480 --> 00:42:46,275 Het opwindendste is dat al deze nieuwe ontdekkingen veel ouder kunnen zijn... 533 00:42:46,400 --> 00:42:50,920 dan de andere piramides van Tikal. 534 00:42:55,160 --> 00:42:56,715 In de komende jaren... 535 00:42:56,840 --> 00:43:01,280 zullen archeologen beginnen deze nieuwe vondst op te graven. 536 00:43:02,520 --> 00:43:08,840 Misschien onthullen ze de geheimen van de oudste koningen van deze grote stad. 537 00:43:09,520 --> 00:43:13,155 De wetenschap en archeologie onthullen... 538 00:43:13,280 --> 00:43:18,080 de mysteries van de beschaving van de Maya. 539 00:43:19,280 --> 00:43:24,435 En op dit moment versnelt de nieuwe LiDAR-kaart die ontdekking. 540 00:43:24,560 --> 00:43:27,555 De LiDAR stelt ons voor zoveel nieuwe vragen... 541 00:43:27,680 --> 00:43:30,435 en nu gaan we terug naar het veld en proberen we... 542 00:43:30,560 --> 00:43:33,275 om deze nieuwe dingen uit te zoeken en nieuwe vragen te stellen... 543 00:43:33,400 --> 00:43:36,035 over de oude Maya die we nog niet eerder hebben kunnen doen. 544 00:43:36,160 --> 00:43:38,035 De LiDAR brengt alles in scherper perspectief. 545 00:43:38,160 --> 00:43:39,960 Dingen die we misten voor onze neus. 546 00:43:40,840 --> 00:43:46,320 En met nog meer LiDAR gepland, is er nog zoveel meer te doen. 547 00:43:48,320 --> 00:43:51,795 De LiDAR maakt een kaart van wat er onder de jungle is... 548 00:43:51,920 --> 00:43:55,195 maar het is ook een kaart van alles... 549 00:43:55,320 --> 00:43:57,880 wat we nu moeten doen als archeologen. 550 00:43:58,200 --> 00:44:01,195 Het is een beetje intimiderend, maar ook spannend. 551 00:44:01,320 --> 00:44:02,620 Het is echt spannend. 552 00:44:07,320 --> 00:44:09,920 Ondertiteld door: Emmy Colle 553 00:44:10,305 --> 00:45:10,945 Watch Online Movies and Series for FREE www.osdb.link/lm